the ultimate given

Polish translation: fundamentalny aksjomat

20:59 Feb 22, 2006
English to Polish translations [PRO]
Social Sciences - Philosophy / epistemology
English term or phrase: the ultimate given
There are phenomena which cannot be analyzed and traced back to other phenomena. They are the ultimate given.
także definiowane jako
irreducible and unanalyzable phenomena
jest to również w tytule rozdziału:
Human Action as an Ultimate Given
i powtarza się parę razy.
Bardzo proszę o pomoc w znalezieniu ładnego odpowiednika...
Michał Wiśniewski
Local time: 12:31
Polish translation:fundamentalny aksjomat
Explanation:
może tak?

--------------------------------------------------
Note added at 13 hrs (2006-02-23 10:09:55 GMT)
--------------------------------------------------

jeszcze na poparcie aksjomatu:

aksjomat m IV, D. -u, Ms. ~acie; lm M. -y
1. twierdzenie uznane za oczywiste, prawdziwe, nie wymagające dowodów; pewnik
2. log. sąd logiczny, który się bez dowodu przyjmuje jako prawdziwy w systemie dedukcyjnym; jedno z pierwotnych naczelnych twierdzeń systemu dedukcyjnego, z którego wynikają wszystkie tezy, czyli twierdzenia pochodne; postulat

synonimem aksjomatu (za SJP) jest pewnik:
pewnik ż III, D. -a, N. ~kiem; lm M. -i
1. fakt, wiadomość całkowicie pewne, nie budzące wątpliwości; prawda oczywista
Mówić, wygłaszać coś jako pewnik.
Szukać pewników w życiu.
Nie jest to jeszcze pewnik.
2. log. twierdzenie uznane za oczywiste, prawdziwe, nie wymagające dowodów; aksjomat

dogmat natomiast trąci albo religią, albo innym autorytetem:
dogmat m IV, D. -u, Ms. ~acie; lm M. -y
1. rel. w teologii chrześcijańskiej, zwłaszcza katolickiej, zasada wiary (zdefiniowana na soborze, później - przez papieża)
2. twierdzenie przyjmowane za pewnik tylko na zasadzie autorytetu, bez kontroli krytycznej i bez względu na zgodność z doświadczeniem
Przyjmować coś jako dogmat.
Uznawać coś za dogmat.

zastanawia mnie podany w SJP synonim - prawda oczywista. Może u Ciebie będzie pasować albo coś podobnego - prawda ostateczna (ale obie 'prawdy' chyba w Twoim tekście to już lekka przesada).

w logice (o ile pamietam) założenie jest synomimem tezy; jakieś twierdzenie, które wymaga udowodnienia na podstawie takich a nie innych przypuszczeń, faktów

zjawisko jest czymś co zaszło, jakimś zdarzeniem i chyba jest związane z empiryzmem, jakieś poznanie wynikające z doświadczeń (w tym zmysłowych)...

HTH
Selected response from:

Marek Daroszewski (MrMarDar)
Local time: 12:31
Grading comment
OK, spado ju na trzeci± stronę, więc chyba nie będzie więcej sugestii. Misterowi MarDar dziękuję za najbardziej stymuluj±cy prawie artykuł :) Co będzie wykorzystane - jeszcze nie wiem - dopiszę póĽniej.
4 KudoZ points were awarded for this answer



Summary of answers provided
3 +1fundamentalny aksjomat
Marek Daroszewski (MrMarDar)
3elementarna / podstawowa zasada / dogmat
Ensor
3najbardziej podstawowe dostępne zjawisko
Paweł Luchowski


Discussion entries: 4





  

Answers


3 hrs   confidence: Answerer confidence 3/5Answerer confidence 3/5
elementarna / podstawowa zasada / dogmat


Explanation:
mozna tez: fundamentalna/prymarna, itp.
'given', jako rzeczownik oznacza: 'an assumption that is taken for granted' ; 'something that is accepted as true', wiec uzylbym 'zasada', ewentualnie 'dogmat' / 'zalozenie';

Ensor
Local time: 19:31
Specializes in field
Native speaker of: Native in PolishPolish
PRO pts in category: 15
Login to enter a peer comment (or grade)

53 mins   confidence: Answerer confidence 3/5Answerer confidence 3/5 peer agreement (net): +1
fundamentalny aksjomat


Explanation:
może tak?

--------------------------------------------------
Note added at 13 hrs (2006-02-23 10:09:55 GMT)
--------------------------------------------------

jeszcze na poparcie aksjomatu:

aksjomat m IV, D. -u, Ms. ~acie; lm M. -y
1. twierdzenie uznane za oczywiste, prawdziwe, nie wymagające dowodów; pewnik
2. log. sąd logiczny, który się bez dowodu przyjmuje jako prawdziwy w systemie dedukcyjnym; jedno z pierwotnych naczelnych twierdzeń systemu dedukcyjnego, z którego wynikają wszystkie tezy, czyli twierdzenia pochodne; postulat

synonimem aksjomatu (za SJP) jest pewnik:
pewnik ż III, D. -a, N. ~kiem; lm M. -i
1. fakt, wiadomość całkowicie pewne, nie budzące wątpliwości; prawda oczywista
Mówić, wygłaszać coś jako pewnik.
Szukać pewników w życiu.
Nie jest to jeszcze pewnik.
2. log. twierdzenie uznane za oczywiste, prawdziwe, nie wymagające dowodów; aksjomat

dogmat natomiast trąci albo religią, albo innym autorytetem:
dogmat m IV, D. -u, Ms. ~acie; lm M. -y
1. rel. w teologii chrześcijańskiej, zwłaszcza katolickiej, zasada wiary (zdefiniowana na soborze, później - przez papieża)
2. twierdzenie przyjmowane za pewnik tylko na zasadzie autorytetu, bez kontroli krytycznej i bez względu na zgodność z doświadczeniem
Przyjmować coś jako dogmat.
Uznawać coś za dogmat.

zastanawia mnie podany w SJP synonim - prawda oczywista. Może u Ciebie będzie pasować albo coś podobnego - prawda ostateczna (ale obie 'prawdy' chyba w Twoim tekście to już lekka przesada).

w logice (o ile pamietam) założenie jest synomimem tezy; jakieś twierdzenie, które wymaga udowodnienia na podstawie takich a nie innych przypuszczeń, faktów

zjawisko jest czymś co zaszło, jakimś zdarzeniem i chyba jest związane z empiryzmem, jakieś poznanie wynikające z doświadczeń (w tym zmysłowych)...

HTH

Marek Daroszewski (MrMarDar)
Local time: 12:31
Native speaker of: Native in PolishPolish
PRO pts in category: 20
Grading comment
OK, spado ju na trzeci± stronę, więc chyba nie będzie więcej sugestii. Misterowi MarDar dziękuję za najbardziej stymuluj±cy prawie artykuł :) Co będzie wykorzystane - jeszcze nie wiem - dopiszę póĽniej.

Peer comments on this answer (and responses from the answerer)
agree  Olga Karp
20 hrs
  -> dzięki
Login to enter a peer comment (or grade)

12 hrs   confidence: Answerer confidence 3/5Answerer confidence 3/5
najbardziej podstawowe dostępne zjawisko


Explanation:
Nic lepszego nie przyszło mi na razie do głowy (ani krótszego), ale 'zasady', 'aksjomaty' czy 'dogmaty' tu raczej nie pasują.

Znalazłem artykuł w necie którego autor powoływał się na polskie tłumaczenie książki z której jest to właściwie cytat, ale termin tam użyty wydawał mi się dziwny. Później dodam link.

--------------------------------------------------
Note added at 1 day15 hrs (2006-02-24 12:34:48 GMT)
--------------------------------------------------

Nie przeczytałem podanego przez olę1 artykułu, zauważyłem tylko że w oryginale 'aksjomat' to był w nim 'axiom'.
Właśnie też arbitralność aksjomatu mi się nie zgadza.

Paweł Luchowski
Local time: 12:31
Native speaker of: Native in PolishPolish
Login to enter a peer comment (or grade)



Login or register (free and only takes a few minutes) to participate in this question.

You will also have access to many other tools and opportunities designed for those who have language-related jobs (or are passionate about them). Participation is free and the site has a strict confidentiality policy.

KudoZ™ translation help

The KudoZ network provides a framework for translators and others to assist each other with translations or explanations of terms and short phrases.


See also:
Term search
  • All of ProZ.com
  • Term search
  • Jobs
  • Forums
  • Multiple search