| Pages in topic: [1 2] > | Formy grzecznościowe w instrukcjach obsługi/DTR Thread poster: Szymon Metkowski
|
|---|
Od dawna istnieje problem jak tłumaczyć na polski zwroty we wszelkiego rodzaju instrukcjach. W języku niemieckim wszystko jest podawane w formie grzecznościowej („Niech Pan odkręci nakrętkę A, a następnie niech Pan zdejmie pokrywę 3“), w angielskim problemu z formą grzecznościową nie ma. A jak to robić po polsku?
Żeby zacząć dyskusję przedstawiam zasady, które sobie wypracowałem, będę wdzięczny za komentarze.
Moje propozycje:
1. Dl... See more Od dawna istnieje problem jak tłumaczyć na polski zwroty we wszelkiego rodzaju instrukcjach. W języku niemieckim wszystko jest podawane w formie grzecznościowej („Niech Pan odkręci nakrętkę A, a następnie niech Pan zdejmie pokrywę 3“), w angielskim problemu z formą grzecznościową nie ma. A jak to robić po polsku?
Żeby zacząć dyskusję przedstawiam zasady, które sobie wypracowałem, będę wdzięczny za komentarze.
Moje propozycje:
1. Dla DTR - bezosobowo i krótko: „Odkręcić nakrętkę A i zdjąć pokrywę 3“
2. Dla instrukcji AGD - przechodzę na formę rzeczownikową: „Po odkręceniu nakrętki A, można zdjąć pokrywę 3“
3. Dla programów komputerowych - tryb rozkazujący bez formy grzecznościowej: „wybierz opcje A i zaakceptuj instrukcję 3“
Ponadto:
a) Strasznie mi przeszkadza słowo „należy“ - szczególnie jeśli jest w każdym kroku instrukcji.
b) Nie traktuję powyższych propozycji jako ostatecznych i czasem je modyfikuję, mając na uwadze np. typ danego urządzenia czy formę graficzną (np. w opisie procedury PC WORX dla sterowników stosuję model 1).
Zapraszam do udziału w dyskusji i dzielenia się swoimi przemyśleniami. Może wspólnie uda nam się wypracować jakiś model i wreszcie uporządkować tę kwestię.
Pozdrawiam:
Szymon Metkowski ▲ Collapse
| | | | Jerzy Czopik 
Germany
Local time: 20:46
Member (2003)
Polish to German
+ ...
Czemu przeszkadza Wam należy?
Nie jesteś bowiem pierwszy, który o tym pisze...
Forma bezosobowa jest IMHO jak najbardziej adekwatna, "Państwowanie" nie prowadzi do niczego. Ja w wielu przypadkach unikam też proszenia ("Czekaj" zamiast "Proszę czekać"), ale ostatnio kllient sobie tego proszenia zażyczył.
Mnie z kolei zaczęło mierzić "względnie" oraz "przy pomocy", to drugie używane w odniesieniu do narzędzi.
| | | |
Mnie na studiach uczono, że tryb rozkazujący ("Odkręć!") to w polskim niemal jak świętokradztwo, bo struktura wybitnie skopiowana z angielskiego.
Do "należy" też mam ambiwalentny stosunek, ale głównie dla tego, że mój dawny mentor strasznie ganił tę strukturę. Ale dlaczego, to już nie potrafił powiedzieć.
Staram się używać bezokolicznika ("Odkręcić"), ew. właśnie trybu rozkazującego w in... See more Mnie na studiach uczono, że tryb rozkazujący ("Odkręć!") to w polskim niemal jak świętokradztwo, bo struktura wybitnie skopiowana z angielskiego.
Do "należy" też mam ambiwalentny stosunek, ale głównie dla tego, że mój dawny mentor strasznie ganił tę strukturę. Ale dlaczego, to już nie potrafił powiedzieć.
Staram się używać bezokolicznika ("Odkręcić"), ew. właśnie trybu rozkazującego w instrukcjach do np. programów komputerowych.
Czy właściwie...? ▲ Collapse
| | | |
Jerzy, wyobraź sobie instrukcję:
Source:
1. Um die Abdeckung abzunehmen lösen Sie die Mutter A.
2. Achten Sie dabei, dass die Scheibe nicht verloren geht.
3. Heben Sie die Abdeckung vorsichtig hoch.
4. Anschließend legen Sie die abgenommene Abdeckung an einer sauberen Stelle ab.
A teraz „należyte“ tłumaczenie.
1. Aby zdjąć pokrywę należy odkręcić nakrętkę A.
2. Należy przy tym uważać, aby nie zgubi�... See more Jerzy, wyobraź sobie instrukcję:
Source:
1. Um die Abdeckung abzunehmen lösen Sie die Mutter A.
2. Achten Sie dabei, dass die Scheibe nicht verloren geht.
3. Heben Sie die Abdeckung vorsichtig hoch.
4. Anschließend legen Sie die abgenommene Abdeckung an einer sauberen Stelle ab.
A teraz „należyte“ tłumaczenie.
1. Aby zdjąć pokrywę należy odkręcić nakrętkę A.
2. Należy przy tym uważać, aby nie zgubić podkładki.
3. Pokrywę należy unosić delikatnie.
4. Zdjętą pokrywę należy odłożyć w czystym miejscu.
I inna wersja:
1. Aby zdjąć pokrywę odkręcić nakrętkę A
2. Uwaga na podkładkę!
3. Ostrożnie unieść pokrywę.
4. Odłożyć w czystym miejscu.
======
Dlaczego wersja druga? Przy tłumaczeniu zawsze myślę o tym, dla kogo to piszę. Rozmawiając z ludźmi w fabrykach, przekonałem się że „za dużo literków“ powoduje niechęć i brak zrozumienia. Dlatego w instrukcjach jestem za ograniczaniem formy do minimum.
Zastanawiam się, czy istnieje w Polsce jakaś norma, w której jest napisane jak redagować teksty instrukcji. ▲ Collapse
| | |
|
|
|
PAS
Local time: 20:46
Polish to English
+ ...
| Język instrukcji | Dec 17, 2009 |
Tyle dziedzin się zamerykanizowało, a w instrukcjach mamy (macie?, mają?) jakieś opory.
Tryb rozkazuący może i jest niegrzeczny, bezpośredni, tyka czytelnika, ale jest jasny i wyraźny, bez zbędnego szumu informacyjnego.
Ja instrukcji nie tłumaczę i wychowałem się za wielką wodą, więc może nie patrzę na to obiektywnie, ale naprawdę nie widzę nic zdrożnego w poleceniu "Odkręć nakrętkę", "Podnieś pokrywę".
Wszelkie "należy", "proszę" itp.... See more Tyle dziedzin się zamerykanizowało, a w instrukcjach mamy (macie?, mają?) jakieś opory.
Tryb rozkazuący może i jest niegrzeczny, bezpośredni, tyka czytelnika, ale jest jasny i wyraźny, bez zbędnego szumu informacyjnego.
Ja instrukcji nie tłumaczę i wychowałem się za wielką wodą, więc może nie patrzę na to obiektywnie, ale naprawdę nie widzę nic zdrożnego w poleceniu "Odkręć nakrętkę", "Podnieś pokrywę".
Wszelkie "należy", "proszę" itp. wzbudzają wątpliwość co tak naprawdę mam zrobić.
P. ▲ Collapse
| | | | | Popieram propozycje Szymona. | Dec 17, 2009 |
Przypomnę tylko, że ten temat już był poruszany na wątku "Nadziwniejsze/najśmieszniejsze tłumaczenia" w połowie października 2007 (strona 15, 16). Dobrze, że go wznawiasz w nowym wątku.
Używanie bezokoliczników (odkręcić, zmierzyć, wyłączyć) jest najprostszym rozwiązaniem, bo instrukcja użytkowania/eksploatacji/konserwacji/itd. jest po prostu zestawieniem czynności, które czytelnik musi wykonać. Zresztą taki sposób formułowania instrukcji jest przyjęty w... See more Przypomnę tylko, że ten temat już był poruszany na wątku "Nadziwniejsze/najśmieszniejsze tłumaczenia" w połowie października 2007 (strona 15, 16). Dobrze, że go wznawiasz w nowym wątku.
Używanie bezokoliczników (odkręcić, zmierzyć, wyłączyć) jest najprostszym rozwiązaniem, bo instrukcja użytkowania/eksploatacji/konserwacji/itd. jest po prostu zestawieniem czynności, które czytelnik musi wykonać. Zresztą taki sposób formułowania instrukcji jest przyjęty w polskiej technice od kilkudziesięciu lat.
Bezkolicznik nie jest poleceniem tak bezpośrednim, jak tryb rozkazujący (odkręć, zmierz, wyłącz). Bezokolicznik jest bezosobowy, skierowany w przestrzeń, do wszystkich, a tryb rozkazujący zawiera w sobie "tykanie", którego spora część Polaków nie lubi. To jest moje odczucie, z którym można się nie zgadzać.
Co do "należy": w moim odczuciu to jest słówko, które osłabia znaczenie bezokolicznika. Pasuje w tekście mówionym, ale wprowadza coś w rodzaju warunkowości, braku konieczności wykonania tej czynności, rozmywa jednoznaczność przekazu. Aby uniknąć takiego wrażenia, w instrukcjach staram się unikać wyrazu "należy".
A propos propozycji Szymona:
Po odkręceniu nakrętki A, można zdjąć pokrywę 3.
Uwagi:
1. Zbędny przecinek.
2. Gdy chcesz napisać, że "można coś wykonać", to ja bym przeformułował: "Pokrywę 3 można zdjąć tylko/dopiero po odkręceniu nakrętki A". Dodałbym "tylko" albo "dopiero", bo na postawie doświadczenia jestem zdania, że tak NALEŻY ZROBIĆ - w tym kontekście znaczy to: JA uważam, że lepiej będzie zrobić właśnie tak.
I to jest dobry przykład na moje rozumienie znaczenie wyrazu "należy". W tej chwili piszę stylem bardziej potocznym, mniej oficjalnym niż w instrukcji, dlatego używam "należy". Czasownika "robić" i wyrazów pochodnych od niego również nie używam w instrukcjach.
Nie używam "względnie", zamiast niego daję "albo".
Nie używam "przy pomocy" ani "za pomocą", np. zamiast "dokręcić przy pomocy/za pomocą klucza" piszę "dokręcić kluczem" i tyle wystarcza. Przy pomocy - to wtedy, gdy pomaga mi człowiek albo zwierzę, np.: przy pomocy psa odnalazłem drogę do domu.
AM ▲ Collapse
| | | |
Ogólnie obowiązujących norm nie ma (a szkoda), ale duże agencje z reguły mają swoje wytyczne językowe, także dotyczące używania form grzecznościowych.
Jeśli chodzi o tłumaczenia informatyczne, bardzo sensowne poradniki to m.in.:
... See more Ogólnie obowiązujących norm nie ma (a szkoda), ale duże agencje z reguły mają swoje wytyczne językowe, także dotyczące używania form grzecznościowych.
Jeśli chodzi o tłumaczenia informatyczne, bardzo sensowne poradniki to m.in.:
No i oczywiście:
Sama z reguły stosuję formę bezosobową lub rzeczownikową w tekście ciągłym ("Wykonuje się to następująco", "Program można zainstalować...", "Po wybraniu..."), a tryb rozkazujący w procedurach / listach poleceń ("Odkręć nakrętkę", "Unieś pokrywę"). Bezokoliczników nie lubię, właśnie dlatego, że - jak to trafnie określił Andrzej - są skierowane w przestrzeń. Odbieram je jako o wiele bardziej bezosobowe niż forma bierna czy rzeczownikowa. Ale rzeczywiście jest to forma ogólnie przyjęta w instrukcjach technicznych. ▲ Collapse
| | | | PAS
Local time: 20:46
Polish to English
+ ...
| Bezokolicznik | Dec 17, 2009 |
Sam bezokolicznik jest niezłym rozwiązaniem, ale MSZ źle się czyta, tak samo jak wszelkie formy bierne.
| | |
|
|
|
Jerzy Czopik
Germany
Local time: 20:46
Member (2003)
Polish to German
+ ...
| Robimy, czyścimy itp. | Dec 17, 2009 |
To jeszcze jedna forma, która mie odrzuciła - widziałem kilka tego rodzaju tłumaczeń i niedobrze mi się zrobiło.
Ja jednak zdecydowanie wolę napisać, że coś "należy". IMHO "należy" to praktycznie równoważnik "must", czyli "musi", jest koniecznie (raczej: bezwzględnie) potrzebne itp.
| | | | | Umiar i wyczucie | Dec 17, 2009 |
Zgadzam się z Andrzejem i Szymonem, że w przypadku prostych instrukcji (np. montażu) lepiej używać formy bezokolicznikowej. Forma „należy” przydaje się jednak w bardziej skomplikowanych zdaniach. Przykłady:
1. „Należy przestrzegać przepisów BHP wynikających z instrukcji bezpieczeństwa i oznaczeń na opakowaniach”.
2. „Należy przestrzegać proporcji mieszania składników i instrukcji producenta sprzętu i narzędzi”.
W instrukcjach obsługi opro... See more Zgadzam się z Andrzejem i Szymonem, że w przypadku prostych instrukcji (np. montażu) lepiej używać formy bezokolicznikowej. Forma „należy” przydaje się jednak w bardziej skomplikowanych zdaniach. Przykłady:
1. „Należy przestrzegać przepisów BHP wynikających z instrukcji bezpieczeństwa i oznaczeń na opakowaniach”.
2. „Należy przestrzegać proporcji mieszania składników i instrukcji producenta sprzętu i narzędzi”.
W instrukcjach obsługi oprogramowania używa się zwykle trybu rozkazującego („kliknij”, „naciśnij”, „przesuń”) – tak się przyjęło i nie widzę w tym nic złego. Należy jednak unikać tykania, bo zwroty „Możesz teraz wyłączyć komputer” biją po oczach, a wiele osób może je uważać za niegrzeczne. Lepiej napisać „Można teraz wyłączyć komputer”. Taka jest po prostu specyfika języka polskiego. Czasami warto też wprowadzić owego „użytkownika”, jeśli jest to opis, a nie bezpośredni zwrot do czytelnika. Można więc napisać (w opisie, nie w instrukcji): „Za pomocą tej funkcji użytkownik może zmienić liczbę wyświetlanych plików” zamiast „Za pomocą tej funkcji możesz zmienić liczbę wyświetlanych plików”. Jest to bardziej konkretne niż „Funkcja ta umożliwia...”. Zyskujemy wyrazistość przekazu, używając stylu, który nikogo nie urazi.
Warto jednak zachować umiar i wyczucie, unikając radykalnych rozwiązań.
Dla mnie dużym problemem jest zachowanie spójności stylistycznej w instrukcji eksploatacji maszyn sterowanych za pomocą oprogramowania. Zdarza się, że część instrukcji dotyczy czynności montażowych, a inna część obsługi programu do sterowania tą maszyną. W instrukcjach montażu używam wówczas formy bezokolicznikowej, a w opisie programu – trybu rozkazującego. Wybieram naturalność stylu kosztem spójności stylistycznej. Gorzej, jeśli oba rodzaje instrukcji znajdują się na tej samej stronie. Wtedy wybieram formę bezokolicznikową. ▲ Collapse
| | | |
Większość dużych klientów ma ściśle określony "style guide" do takich sytuacji. Sprawa wcale nie musi być taka trudna - przecież tłumaczy się tak, jak chce klient. Sprawa sprowadza się więc do tego, czy tłumacz ma tupać nogą i protestować, czy jakoś to przełknąć
[Zmieniono 2009-12-17 10:41 GMT]
| | | |
Większość dużych klientów z branży IT ma takie "style guide", większość producentów maszyn i urządzeń - nie ma. Ma to swoje plusy i minusy.
T.
[Edited at 2009-12-17 10:57 GMT]
| | |
|
|
|
Adam Łobatiuk
Poland
Local time: 20:46
Member (2009)
English to Polish
+ ...
| Formy rozkaźnikowe | Dec 17, 2009 |
Przepraszam, że nieco zbaczam z głównego tematu, ale o ile rozkaźniki w instrukcjach mi nie przeszkadzają, o tyle w tekstach marketingowych doprowadzają mnie do rozpaczy. Te wszystkie "Wygrywaj nagrody", "Dzwoń do wszystkich krajów" i moje "ulubione" "Ciesz się [czymś]" (czyli enjoy). Co ciekawe, to trafia się już nie tylko w tłumaczeniach, ale i tekstach pisanych po polsku w oryginale. Przy okazji widać też, że zanika rozróżnianie form dokonanych: rozkaźnik niedokonany jest d... See more Przepraszam, że nieco zbaczam z głównego tematu, ale o ile rozkaźniki w instrukcjach mi nie przeszkadzają, o tyle w tekstach marketingowych doprowadzają mnie do rozpaczy. Te wszystkie "Wygrywaj nagrody", "Dzwoń do wszystkich krajów" i moje "ulubione" "Ciesz się [czymś]" (czyli enjoy). Co ciekawe, to trafia się już nie tylko w tłumaczeniach, ale i tekstach pisanych po polsku w oryginale. Przy okazji widać też, że zanika rozróżnianie form dokonanych: rozkaźnik niedokonany jest dużo bardziej stanowczy i mniej uprzejmy niż dokonany (por. dzwoń a zadzwoń). Jakaś inwazja obcych w naszym kraju czy co? ▲ Collapse
| | | |
Jerzy Czopik wrote:
Ja jednak zdecydowanie wolę napisać, że coś "należy". IMHO "należy" to praktycznie równoważnik "must", czyli "musi", jest koniecznie (raczej: bezwzględnie) potrzebne itp.
Jeżeli piszesz, że:
IMHO "należy" to praktycznie równoważnik "must", czyli "musi", jest koniecznie (raczej: bezwzględnie) potrzebne itp,
to ja mogę się z tym poglądem zgodzić, ale wciąż nie widzę konieczności używania tego wyrazu.
Instrukcje w technice są zbliżone do rozkazów w wojsku.
Oficer nie mówi do podoficera: Należy zająć wzgórze 131.
Oficer wydaje podoficerowi rozkaz: Zająć wzgórze 131!
Podoficer powtarza rozkaz: Rozkaz, zająć wzgórze 131!
Oficer kończy: Wykonać!
Oficer nie mówi: Należy wykonać!
Wyrazu "należy" może używać generał podczas narady w sztabie: Należy zająć wzgórze 131, aby z niego przejść do natarcia w kierunku miasta.
To jeszcze nie jest rozkaz, a tylko określenie zadania i celu.
Analogicznie w wytwórni, gdy monter otrzymuje np. instrukcję montażu, czyli listę czynności, które MUSI wykonać, aby zmontować np. generator:
Ustawić dolną połowę korpusu na stanowisku montażowym.
Ostrożnie umieścić wirnik w dolnej połowie korpusu tak, aby łożyska wału trafiły do wybrań w korpusie.
Podkreślam: monter MUSI wykonać te czynności, to nie jest kwestia jego dobrej woli.
A teraz te same polecenia z wyrazem "należy":
Należy ustawić dolną połowę korpusu na stanowisku montażowym.
Należy ostrożnie umieścić wirnik w dolnej połowie korpusu tak, aby łożyska wału trafiły do wybrań w korpusie.
Czy użycie wyrazu "należy" wzmocniło efekt, czy monter został dokładniej poinformowany, jakie czynności MUSI wykonać?
W biurze konstrukcyjnym projektant może mówić: Podczas montażu należy pamiętać, że łożyska wału muszą trafić do wybrań w korpusie, aby uniknąć uszkodzenia uzwojeń.
Czy teraz widzisz zbędność wyrazu "należy" w poleceniach dla montera? Ja widzę.
Dopuszczam ten wyraz w bardziej rozbudowanych wypowiedziach, np. gdy wypowiedź projektanta trafi do instrukcji jako uwaga uświadamiająca monterowi skutki jego ewentualnego zaniedbania. Dopuszczam, ale wciąż nie widzę konieczności używania.
AM
[Zmieniono 2009-12-17 11:51 GMT]
| | | | Jerzy Czopik
Germany
Local time: 20:46
Member (2003)
Polish to German
+ ...
| | Pages in topic: [1 2] > | To report site rules violations or get help, contact a site moderator: You can also contact site staff by submitting a support request » Formy grzecznościowe w instrukcjach obsługi/DTR | Trados Studio 2022 Freelance | The leading translation software used by over 270,000 translators.
Designed with your feedback in mind, Trados Studio 2022 delivers an unrivalled, powerful desktop
and cloud solution, empowering you to work in the most efficient and cost-effective way.
More info » |
| | Protemos translation business management system | Create your account in minutes, and start working! 3-month trial for agencies, and free for freelancers!
The system lets you keep client/vendor database, with contacts and rates, manage projects and assign jobs to vendors, issue invoices, track payments, store and manage project files, generate business reports on turnover profit per client/manager etc.
More info » |
|
| | | | X Sign in to your ProZ.com account... | | | | | |
Login to reply/comment 
