Kelime Türetmek ve Düzeltiler Thread poster: Haluk Erkan
|
|---|
Haluk Erkan 
Türkiye
Local time: 02:22
German to Turkish
+ ...
Uzun zamandan beri aklımda olan bu başlığı nihayet bugün gerçekleştirmek için gerekli zaman ve istek bir araya geldi.
Hepimiz lisanlarla uğraşıyoruz, kelimelerle haşır neşir oluyoruz. Kimi zaman öyle terimlerle karşılaşıyoruz ki, Türkçede karşılığı ya yok, ya da var olanlar bizim işimizi görmüyor. Google vs. araştırmalar da sonuç vermeyince, yeterli zaman varsa akla gelen seçeneklerden biri de kelime türetmek oluyor.
Bu başlık altın... See more Uzun zamandan beri aklımda olan bu başlığı nihayet bugün gerçekleştirmek için gerekli zaman ve istek bir araya geldi.
Hepimiz lisanlarla uğraşıyoruz, kelimelerle haşır neşir oluyoruz. Kimi zaman öyle terimlerle karşılaşıyoruz ki, Türkçede karşılığı ya yok, ya da var olanlar bizim işimizi görmüyor. Google vs. araştırmalar da sonuç vermeyince, yeterli zaman varsa akla gelen seçeneklerden biri de kelime türetmek oluyor.
Bu başlık altında şimdiye kadar sizlerin türetmiş/üretmiş olduğunuz terim ve kelimelerin paylaşılmasını ve tartışılmasını umuyorum. Bununla beraber Yazım Düzeltileri ve En Çok Sevdiğim gibi alt başlıklar da mevcut. Gerekirse tabii siz kendiniz de yeni alt başlıklar açabilirsiniz.
Kelime avcılarına ve izleyicilere mutlu, huzurlu pazarlar…
_________________________________________________________________________
Türev
kapanak (kapanmak + -ak > kapanak) (örn: binmek + -ek > binek): Bir düzeneğin kapanmasına yarayan kısım, parça. Kapak kelimesinin uygun olamadığı/yetersiz kaldığı yerlerde sanırım büyük kolaylık sağlayacaktır.
Terminoloji
kenetli kapanak (cırt bant, Alm: Klettverschluß): Cırt bant terimi çıkan sesten yola çıkarılarak üretilmiş bir terim. Yaygın kullanımda ve uygun; buna rağmen biraz ilkel gibi duruyor. Bu nedenle yukarıdaki türevden faydalanarak kenetli kapanak terimini öneriyorum. Bununla beraber pek tutmayacağını da kestirebiliyorum, çünkü çok uzun (kenetli kapanak nire, cırt bant nire...) ve ayrıca yerleşmiş, kafiyeli bir terimi (cırt bant: ikisi de t harfi ile bitiyor) değiştirmek oldukça zor.
Yazım Düzeltisi
verziyon (eski: versiyon): Televizyon, organizasyon vb. örneklerde devamlı z harfi kullanılırken, version kelimesi Türkçeye girerken neden s harfi kullanılmış, anlayamadım. Türkçedeki –er’den sonra gelen harfleri biraz taradım, benzer konumda gördüğüm kadarıyla –er’den sonra z harfi var (Erzurum, Erzincan, erzak, terzi vs.). Bu nedenlerle verziyon yazımını öneriyorum.
En Çok Sevdiğim
şıpıdık (Alm. Schiebedach (oku: şibedah): schieben+dach: itmek, sürmek, kaydırmak+çatı, tavan): Sanırım Almanya’dan gelen Türklerin Türkiye’deki araba tamircileriyle ortaklaşa yaptıkları bir düzenleme. Çok hoş, yaygın kullanımda olan ve "şıp diye", "kolay" anlamlarını da içinde barındıran bir terim. Aslında tabi ki sürgülü tavan olmalıydı.
[Bearbeitet am 2012-04-15 10:35 GMT] ▲ Collapse
| | | |
Marion Feildel (X)
Türkiye
Local time: 02:22
English to French
+ ...
| versiyon S ile | Apr 24, 2012 |
'Verziyon' hiç mantıklı değil. Versiyon "organizasiyon, direksiyon" gibidir. -ERS- ile örnekler: tersane, Mersin, fersah, serseri, ters vs.
| | | |
Dagdelen
Türkiye
Local time: 02:22
Member (2010)
German to Turkish
+ ...
| Alamanca çevrimiçi sözlüklere güvenilemez | Apr 24, 2012 |
Haluk Erkan:
..
En Çok Sevdiğim
şıpıdık (Alm. Schiebedach (oku: şibedah): schieben+dach: itmek, sürmek, kaydırmak+çatı, tavan): Sanırım Almanya’dan gelen Türklerin Türkiye’deki araba tamircileriyle ortaklaşa yaptıkları bir düzenleme. Çok hoş, yaygın kullanımda olan ve "şıp diye", "kolay" anlamlarını da içinde barındıran bir terim. Aslında tabi ki sürgülü tavan olmalıydı.
..
Schiebedach'ın Türkçesi sürgülü tavan değil, sürme tavandır. Zaten sürgülü tavan olabilemez. Çünkü tavanda "sürgü" yok, "kızak" var.
Deyim:
1) Düzenekten türetilseydi: "kızaklı tavan" olması gerekirdi.
Ancak
2) Yüklem kökünden türetilmiş. Yani sürmek -> sür -> sürme + tavan
P.s. "şıpıdık", plaj/banyo terliğidir. Bazen de "Flip-flop" terlik yerine kullanılır (parmak arası).
http://www.eksisozluk.com/show.asp?t=şıpıdık
| | | |
Haluk Erkan
Türkiye
Local time: 02:22
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER | Yazım Hatası / VerSZiyon | Apr 25, 2012 |
Rasim Dağdelen wrote: P.s. "şıpıdık", plaj/banyo terliğidir. Bazen de "Flip-flop" terlik yerine kullanılır (parmak arası).
Rasim Bey,
Evet bu gerçekten doğru. Ancak ben kelimeyi yazarken tuhaf bir hata yapmışım 
şıpıdık değil şıpıdak (Alm. Schiebedach) olacaktı. Düzeltir, özür dilerim.
_________________________________________________
Sayın Marion,
bana kalırsa sizin önerdiğiniz ERS'li kelimelerin karşısında ERZ'ler duruyor. Sanırım sadece buna bakarak bir karar vermek pek doğru olmasa gerek. Belki dilbilimci uzman bir arkadaş yardımcı olabilir. Konu sessiz harflerin sıralanışıyla ilgili gibi. Bu nedenle bazen S, bazen de Z kullanılması şaşırtıcı.
| | |
|
|
|
Dagdelen
Türkiye
Local time: 02:22
Member (2010)
German to Turkish
+ ...
| Bir şehir efsanesi daha: vasisdas bile var(mış) | Apr 25, 2012 |
Haluk Erkan wrote:
..
şıpıdık değil şıpıdak (Alm. Schiebedach) olacaktı. ..
Önemli değil!
Bir başka şehir efsanesi daha: vasisdas diye bir şey varmış.
Eski zamanlarda Türk'ün biri Alamanya'da bir kapının üzerinde/üst kısmında bir "Klappfenster" görmüş (hani şu genelde yarım daire şeklinde olanı). Bu ne yahu demiş, elbette Almanca olarak (Was ist das?)
Daha sonra bunun adı Türkler arasında vasisdas olarak kalmaz mı!!!
| | | |
Haluk Erkan
Türkiye
Local time: 02:22
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
Rasim Dağdelen wrote: Eski zamanlarda Türk'ün biri Alamanya'da bir kapının üzerinde/üst kısmında bir "Klappfenster" görmüş (hani şu genelde yarım daire şeklinde olanı). Bu ne yahu demiş, elbette Almanca olarak (Was ist das?)
Daha sonra bunun adı Türkler arasında vasisdas olarak kalmaz mı!!!
Ekşi'de daha detaylı bilgiler var. Yaygın efsaneye göre Fransız bir kraliçenin Almanca sorduğu sorudan geliyormuş... Benim pek inanasım gelmedi, ancak etimolojisi buymuş. Yazım da biraz farklı: vasistas
http://www.eksisozluk.com/show.asp?t=vasistas
| | | |
Merhabalar Haluk bey,
Bir hususa işaret etmek için yazayım istedim.
Versiyon ile verziyon arasında fark yoktur. Zira ses uyumu olacaksa öncelikle sesli harflerde olması lazım.
İkinci husus, sizin verdiğiniz kelimlerin de Marion'un vermiş olduğu kelimelerin de çoğu Türkçe değil devşirilmiş kelimeler.
Fakat Arapça ve Farsça dillerinden kelime alırken kolay telaffuz ederiz. Bunun nedeni sesli harfler bir düzen içerisinde sessiz har... See more Merhabalar Haluk bey,
Bir hususa işaret etmek için yazayım istedim.
Versiyon ile verziyon arasında fark yoktur. Zira ses uyumu olacaksa öncelikle sesli harflerde olması lazım.
İkinci husus, sizin verdiğiniz kelimlerin de Marion'un vermiş olduğu kelimelerin de çoğu Türkçe değil devşirilmiş kelimeler.
Fakat Arapça ve Farsça dillerinden kelime alırken kolay telaffuz ederiz. Bunun nedeni sesli harfler bir düzen içerisinde sessiz harflere almaçlı yerleşir. (Büyük çoğunlukla)
Ancak batı dillerinde peşpeşe sessiz harfler gelebilir.
Hem verziyon yerine yaygın olarak kullanılan, oturmuş olan, tamamıyla Türkçe olan ve bütün özellikleri bakımından da uygun olan "sürüm" kelimesi var.
Sürüm kelimesi dururken yeni bir kelimeye ihtiyaç neden?
Şıpıdak kelimesine de fazla şans tanımıyorum. Nedeni asma tavan, asma kat, sürgülü kapak, kızaklı kapı, kızaklı bölme, ters tavan, gibi çoğu birbiriyle bağlantılı kelimeler var.
Onların arasına çağrışım yaptırma kabiliyeti olmayan bir kelime girmesi zor.
Cırt için daha uygun bir ifade arayışına katılmakla birlikte zor diyorum.
Zira bugün fermuar dediğimiz nesneye Anadolu'da "cırcır" derler. "velcro"için cırt denilmesinde farazi gereçe olarak hem fermuarın önceleri cır-, hecesiyle başlayan bir kelimeyle isim verilmesine hem de sese vurgu olmasına bağlıyorum.
İyi çalışmalar,
Nizam Yigit ▲ Collapse
| | | |
Haluk Erkan
Türkiye
Local time: 02:22
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER | Şıpıdak ve VerSZiyon | May 1, 2012 |
Nizamettin Yigit wrote: Hem verziyon yerine yaygın olarak kullanılan, oturmuş olan, tamamıyla Türkçe olan ve bütün özellikleri bakımından da uygun olan "sürüm" kelimesi var. Sürüm kelimesi dururken yeni bir kelimeye ihtiyaç neden?
Versiyon kelimesinin anlamı sadece bilişimde kullanılan sürüm anlamıyla sınırlı değil. Versiyon ve sürüm farklı anlamlarada gelebilen iki kelime olduklarından, yani anlam çokluğu nedeniyle her ikisinin de gerekli olduğu kanısındayım.
versiyon: Sürüm, yorum, tür, çeşit, uyarlama, bir ürünün geliştirilmiş şekli, model, biçim, seri...
sürüm:
1. isim, ticaret Bir ticaret malının satılır olması, revaç
"Bu malın sürümü yoktur."
2. ekonomi: Bir paranın geçer olması, tedavül
"Bu para sürümden kaldırıldı."
3. ekonomi: Devletçe para, senet ve tahvil çıkarma, piyasaya sürme, emisyon
4. Bir konuyla ilgili değişik metinlerden her biri, versiyon
5. bilişim: Değişik biçim, versiyon
(TDK, Güncel Türkçe Sözlük)
Asıl soruya dönecek olursak;
televizyon, revizyon, vizyon vb. kelimelerde z harfi
misyon, versiyon, organizasyon vb. kelimelerde s harfi
kullanılmış. Neden böyle olduğunu açıklayabilecek bir (dilbilimci) arkadaş var mı?
Şıpıdak kelimesine de fazla şans tanımıyorum. Nedeni asma tavan, asma kat, sürgülü kapak, kızaklı kapı, kızaklı bölme, ters tavan, gibi çoğu birbiriyle bağlantılı kelimeler var.
Şıpıdak, TDK kabul etmese de halk arasında zaten kullanılıyor
| | |
|
|
|
Şadan Öz
Türkiye
Local time: 02:22
English to Turkish
| Ek pük meseleleri | May 1, 2012 |
Haluk Erkan wrote:
Asıl soruya dönecek olursak;
televizyon, revizyon, vizyon vb. kelimelerde z harfi
misyon, versiyon, organizasyon vb. kelimelerde s harfi
kullanılmış. Neden böyle olduğunu açıklayabilecek bir (dilbilimci) arkadaş var mı?
Bu, dilde benimsenen bu kelimelerin orijinallerindeki seslerin uyarlanmasından kaynaklanan bir durum; Türkçe'deki bir ses kuralından değil.
Her ikisi de Latince'den türeyen bu kelimelerin kökenleri şöyle:
Organizasyon - Organizatio
Vizyon - Visio
Bu kelimelerin aktarıldığı zaman, bu coğrafyadaki egemen kültür dili Fransızca değil de İngilizce olsaydı bugün "vijın", "organizeyşın" olarak da oturabilirdi.
Yani buradaki s'ler, z'ler, j'ler üzerine kafa patlatmaya pek gerek yok, çünkü Türkçe'nin yapısal olanakları anlamında bir açılım sağlamıyor.
Örneğin "Organizazyon" dersek bir orijinalite veya tutarlılık yakalamış olmuyoruz.
Daha önce de bağlantısını verdiğim, yararlı bir İngilizce kaynak:
www.etymonline.com
(Almanca ve Fransızca muadilleri olduğuna eminim; bulunup paylaşılırsa iyi olur.)
| | | |
Haluk Erkan
Türkiye
Local time: 02:22
German to Turkish
+ ...
TOPIC STARTER
Şadan Öz wrote: Bu kelimelerin aktarıldığı zaman, bu coğrafyadaki egemen kültür dili Fransızca değil de İngilizce olsaydı bugün "vijın", "organizeyşın" olarak da oturabilirdi.
Bu açıklama bana oldukça mantıklı geldi, teşekkürler.
| | | |
Login to reply/comment 
Translation news in Türkiye
