This site uses cookies.
Some of these cookies are essential to the operation of the site,
while others help to improve your experience by providing insights into how the site is being used.
For more information, please see the ProZ.com privacy policy.
This person has a SecurePRO™ card. Because this person is not a ProZ.com Plus subscriber, to view his or her SecurePRO™ card you must be a ProZ.com Business member or Plus subscriber.
Affiliations
This person is not affiliated with any business or Blue Board record at ProZ.com.
Services
Translation, Transcription
Expertise
Specializes in:
Poetry & Literature
Art, Arts & Crafts, Painting
General / Conversation / Greetings / Letters
Anthropology
History
Philosophy
Religion
Tourism & Travel
Photography/Imaging (& Graphic Arts)
Rates
Portfolio
Sample translations submitted: 1
Spanish to Greek: Samples of my translations
Source text - Spanish Novelas y tiempo roto
En su Teoría de la novela escribió Lukács que sólo en la novela se separan vida y sentido, “y, por tanto, lo temporal y lo esencial; casi puede decirse: toda la acción interior de la novela no es nunca otra cosa que una lucha entablada con las fuerzas del tiempo”. Su idea de la novela como espacio y tiempo individuales se anudaba de inmediato (de forma anacrónica ya, según Fredric Jameson) por muchos comentaristas a las ideas de Bergson, que anclaban en la idea de duración individual el andamiaje esencial de la novela moderna. Y quizá sea así en muchos casos todavía, aunque prefiero pensar que el tiempo en la novela más que bergsoniano pueda ser también bergmaniano. Podría aludir a lo épico menor (permítanme el intolerable resumen de Lukács) pero su temporalidad puede asimismo implicar a lo patético, entendido como el pathos del sujeto perdido que intenta hacerse con algún tipo de sentido; no con el sentido “faltante” del que hablaba Lukács, ese resto (cantable, diría Celan) que le completaría, sino con un mínimo de horizonte de significado que le permita encontrar su lugar en la vida. / Así funcionaban algunas novelas de Beckett, que además de contar con una temporalidad extraña, consecuencia de la forma de pensar de sus personajes, tenían un lenguaje distorsionado, que entre otras circunstancias tiene la cualidad de estar fuera del tiempo (y de ahí su vigencia permanente). / Para otros autores, el lenguaje sacudido de sus novelas no sería tanto la expresión de sus caracteres principales, sino la estructura, que es la voz de la novela como los diálogos son la voz de los personajes. Pienso en Faulkner, en Bellatin y en otros muchos escritores de novelas no lineales que nos han dejado la modernidad primero y la posmodernidad después. A esta línea (caracterizada por ser una línea quebrada, una no-línea) viene a sumarse Un amigo en la ciudad de Juan Aparicio Belmonte (Siruela, 2013), de brillante ejecución estructural, precisamente por la habilidad en el uso del tiempo narrativo. El modo quebrantado en que Andrés expone sus ideas y recuerdos habla mejor sobre su desajuste (mental y existencial) que sus enfermizos pensamientos. “Sabía que mi calendario había dejado de ser lineal, como si mi existencia comenzase a transitar por un videojuego estropeado en el que resultara imposible no hacer trampas, pasar de una pantalla a otra cubriendo las etapas convencionales. Como si mi vida se hubiera convertido en uno de esos sueños en los que el tiempo se muestra con su verdadera cara, en aluvión, todo a la vez (…) para encajar lo que, desde la pura linealidad, resulta incomprensible. (…) Saqué una novela de la estantería: página uno, página dos, página tres, una narración lineal, un orden falso, una mentira en que toda la humanidad creía” (p. 148). / La mente de Andrés es como una montaña rusa, en la que la estructura (Andrés) sufre por el rozamiento, pero el lector que se sube a ella se recrea inteligentemente durante unas horas.
Por todos los críticos es reconocida la “originalidad” de Faulkner en cuanto a los juegos temporales en la estructura de la narración; técnicas que utilizaría luego Cortázar con más ánimo de sorprender al lector que de emocionarle, como dijo Borges con su habitual lucidez. Pero quizá tales “innovaciones” vengan, por oblicuo camino, de otro sitio. Hablo de Bartleby el escribiente. Creo que la influencia de esta narración sobrepasa con mucho a la que se reconoce. Borges dijo que prefiguraba a Kafka, frase que citó Sábato, creo que olvidando citar al autor, en El escritor y sus fantasmas. Puede prefigurar también al novelista norteamericano. Si Melville inaugura con ella el territorio de las diferentes y consecutivas perspectivas sobre el mismo relato, ¿no pudo llegar Faulkner a la conclusión de que el tiempo no es más que otra perspectiva, otro lugar desde el que enfocar una narración? El observador dice tanto de una situación como el momento en que ésta sucedió, o desde el cual se la analiza. Alguien sitúa la narración sobre las desventuras en el Quijote desde el futuro, ya sea Cide Hamete Benengeli o el propio Cervantes. Otras narraciones clásicas suceden en presente. La influencia de la elección es medular: la perspectiva hacia al pasado incorpora elementos de juicio y reflexión de las que carece necesariamente el “documental” narrativo ocurrente (que ocurre). Melville no quiere prescindir ni de la perspectiva del narrador, ni de la voz de Bartleby, ni de su kafkiano informe. Faulkner no ahorra a sus obras la dinamicidad del presente, el suspense del futuro ni la reflexión sobre el pasado. Y esto, digo yo, debe significar algo.
--A la salida del cine, un relato de Soledad Puértolas--
A Ramón, aquel novio que tuve que no entendía nunca las películas, no le gustaba nada su nombre. Hubiera querido llamarse Ovidio, Homero, un nombre clásico, pero eso no era costumbre en su tierra. Ramón, ni en Valencia ni en Calatayud ni en Lugo ni en ninguna parte ponían nombres clásicos a los niños. Se los ponían en Suramérica, eso decía Ramón. Y la verdad es que hubiera merecido llamarse Ovidio, hubiera sido más feliz, y quizá ahora estaría yo casada con él y también yo seria feliz, más feliz de lo que soy ahora, porque no soy desgraciada, pero es evidente que podría ser más feliz. No sé qué remedia ir buscando culpas por aquí y por allá de este estado mío y dar repentinamente en pensar que si Ramón, ese novio mío que nunca entendía las películas, se hubiera llamado Ovidio, todo hubiera sido diferente. ¿Es que por haberse llamado Ovidio hubiera entendido las películas, asunto que seguramente fue la causa principal de nuestra ruptura? Quizá, los nombres hacen mucho, los nombres marcan.
Lo que terminó la ruptura, en todo caso, no fue que él no entendiera las películas, cosa que siembre se puede comprender, porque las películas no son todas fáciles. Aun estoy por decir que las películas son en general dificilísimas y yo excuso sin ningún esfuerzo a todos los que se quedan perplejos en medio de una película y sobre todo a la salida del cine, que con sólo mirarles a la cara ya puedes saber lo que les pasa, y es que no saben qué pensar de todo lo que acaban de ver, no saben si es bueno, malo o regular, no saben si es moral o amoral, no saben si es de buen gusto o de malo, y no saben, finalmente, si estaría bien que todo eso les gustara, aunque como sospechan que sí, porque para eso han ido a ver la película, para eso, en fin, la película existe, se quedan paralizados, sin decidir aún si harán ese esfuerzo, el de unirse a la sospechada voz común, la aprobación común.
No, yo no me meto con eso. Yo no me siento superior a nadie. Ni siquiera, pasado el tiempo, me siento superior a Ramón. A mí lo que me anonadaba de él era que las interpretara con tanta seguridad y de manera tan inusitada. Las películas nunca eran lo que parecían, estaban todas llenas de mensajes ocultos que el resto de los mortales, fundamentalmente yo, ni sospechábamos, pero que Ramón desvelaba siembre. ¡Qué amplia e inagotable cultura desplegaba Ramón en aquellas interpretaciones!, ¡qué sensibilidad y qué agudeza! Se mareaba con sus propias palabras, subía, se remontaba, trotaba, los ojos le brillaban ya recorrían con avidez la cafetería – adonde íbamos inmediatamente después de salir del cine, para comentar la película, es decir, para explicarme él a mí la película que, según él, yo no había entendido, no había podido entender -, incorporándolo todo a su nueva y original visión del mundo, porque de cada película sacaba una nueva visión del mundo. Eso era una virtud, ¿quién podría dudarlo? Sin embargo, me irritaba un poco, porque no podía ser que estuviese tan contento de sí mismo y de su inteligencia y de sus análisis profundos. Deberías escribir un libro con todo esto, le decía yo, cansada de tener que escuchar atentamente tanto deslumbramiento. Pero Ramón era incapaz de escribir. Se quedaba mirando fijamente el papel mientras se le borraban todas las palabras de la cabeza. Todas sus brillantes ideas y sus complicadas interpretaciones se esfumaban. Empalidecía, fumaba un cigarrillo tras otro, apretaba los dientes, se pasaba, desesperado, las manos por la cabeza, como si se la quisiera exprimir. Finalmente, descargaba su ira sobre el papel y la mesa, los golpeaba a la vez, con el puño cerrado. De manera que dejé de decirle que escribiera.
Estaba muy interesado en mi educación. Hasta el momento, se había dedicado a educarse a sí mismo, pero ahora tenia ganas de compartir con alguien, con una mujer, sus descubrimientos. Yo fui escogida para que lo mirara extasiada y siguiera una por una sus directrices. Me di cuenta, desde luego, pero nadie me había hecho tanto caso en toda mi vida, y acepté el juego, o hice como que lo aceptaba, porque de ningún modo quería perder a Ramón. Cuando fijaba sus ojos en mí, repentinamente desconcertado ante aquel torrente de saberes en el que trataba de envolverme, me hacía gracia, me llenaba de alegría. De hecho, me entraban unas ganas locas de reír. ¿Será esto amor?, me preguntaba, ¿estas ganas descontroladas de reír? Aún ahora, no podría negarlo.
A él no le importaba nada que yo me riera, no se lo tomaba a mal. Nada se lo tomaba a mal, en realidad, tan convencido estaba de sí mismo. Estaba suscrito a Le Monde, pero como no tenía tiempo para leerlo entero todos los días, los iba almacenando y planeaba leerlos de un tirón, uno tras otro, los periódicos de dos meses – ése era el retraso que llevaba- en vacaciones. Decía que había artículos de fondo interesantísimos.
A Verónica, mi mejor amiga, no le gustaba nada Ramón. Lo miraba con profundo recelo y me decía sin rodeos lo que pensaba de él. Era peor que un burgués, era un dandi, no un dandi hecho y derecho, sino incluso un fracaso como dandi. No entendía mis gustos, decía con preocupación, con alarma. Por aquella época, Verónica era muy franca. En algunos terrenos se sentía en posesión de la verdad. Pertenecía a un partido político y eso le daba una gran tranquilidad y una gran solvencia. A pesar de lo cual se reía siempre mucho y a mí siempre me ha gustado reír hasta el punto de que, en el caso de Ramón, llegué a pensar que esta risa que a veces me invadía cuando me miraba era amor, y aún hoy lo sigo creyendo un poco así. Verónica, apoyada en sus ideas políticas, no vacilaba en condenar a Ramón, pero, cuando lo veíamos, se mostraba muy interesada por él, le hacía muchas preguntas, y parecía francamente divertida.
En seguida me di cuenta de que Ramón le tenía miedo. No le gustaba venir a casa a buscarme, sin duda por temor a encontrarse con Verónica y, sin embargo, en cuanto ella se marchaba de vacaciones – era la primera en desaparecer- prácticamente se instalaba en el piso. A las leonesas, dos hermanas que parecían gemelas, las toleraba muy bien, siempre les hacía alguna broma, halagándolas con cualquier motivo, y ellas se quedaban encantadas. Pero jamás alabó a Verónica. Ante ella, se quedaba enmudecido. Rehuía a Verónica, eso estaba claro. A mi, en cambio, me gustaba estar con los dos al mismo tiempo, me gustaban los interrogatorios a los que Verónica sometía a Ramón y me gustaba ver a Ramón salido un poco de sus casillas, sin saber qué contestar a esa avalancha de preguntas. Claro que a veces me aburría, porque los dos eran tenaces, y repetitivos y torpes, y decían de mil modos las mismas cosas, intentando convencer al otro, o vencerlo, pero el otro, entonces, ofrecía una variante de su discurso, imperturbable, imbatible.
Una vez fuimos juntos al cine. Se trataba de una película que estaba muy de moda, no recuerdo cuál, sé que era en blanco y negro – o mi recuerdo es en blanco y negro-, y que había mucho paisaje y mucho primer plano y conversaciones profundas y enigmáticas. Mientras la veía, ya me estaba temiendo la sesión de análisis en la cafetería a la que iríamos inmediatamente para que Ramón nos explicara minuciosamente lo que acabábamos de ver y formulara una nueva visión del mundo. Me preguntaba qué cara pondría mi amiga Verónica y si iba a tolerar todas esas interpretaciones, ya que ella tenía que tener las suyas, apoyadas en sus firmes ideas políticas. Ya me veía yo venir unos minutos, más bien unas horas, insoportables, tensos o aburridísimos. Ojala sean aburridos, me decía, porque me horrorizaba la idea de una discusión violenta, dado que los dos eran tan obstinados y que en el fondo se odiaban.
No disfruté nada de aquella película, aunque tampoco sé si en condiciones normales la hubiera disfrutado y entendido como había que entenderla, porque no soy una de esas personas que quieren entenderlo todo, como era Ramón. Aunque, bien pensado, sí quisiera entenderlo todo, ¿quién renunciaría a eso?, sólo que en seguida me di cuenta de que no entendía casi nada y a lo más que aspiré fue a entender una o dos cosas que me permitieran sobrevivir. Sólo una o dos cosas. El resto era una nebulosa. De vez en cuando, en la oscuridad, reconocía una de esas dos únicas cosas que me eran familiares y cercanas y respiraba con un poco de alivio. No estaba totalmente perdida. No es que haya entonces renunciado a entender el mundo o a entender a las personas que constituyen el mundo, eso es algo que ni siquiera le lo llego a plantear, ¿cómo puedo renunciar a algo sobre lo que no tengo la menor idea hecha? Yo estas cosas no se las decía a Ramón, pero creo que él lo sospechaba y por eso estaba empeñado en educarme. Se creía que yo era una pizarra en blanco y quería escribir en ella, llenarla de contenido, sentirse satisfecho de su labor.
El caso es que no presté ninguna atención a la película que vimos juntos Ramón, Verónica y yo. Sólo sabia que era una de esas películas difíciles que luego daban a Ramón la oportunidad de hablar durante largo rato. Me sentía inquieta y palpaba ya, a través de una pequeña tosecilla, de un gesto de la mano, de un leve cambio de postura en mis acompañantes, que me flanqueaban, la tensión que se nos iba a venir encima. No, Verónica no iba admitir de ningún modo las interpretaciones de Ramón. Por lo demás, se me había olvidado advertirle que eso era lo que nos esperaba a la salida del cine y ya veía el ceño fruncido de mi amiga, y su sonrisa irónica y sus muchas ganas de rebatir las palabras de Ramón, y ya oía y veía el temblor en la voz y las manos de Ramón, esa excitación que hacía presa en él cuando se creía en posesión de la más verdadera y original visión del mundo y nos quería convencer de ella a todo su publico, habitualmente compuesto sólo por mí, y ahora enriquecido con la presencia de Verónica. Estaba segura de que Ramón ya no temía a Verónica, ahora la veía como publico, quería captarla.
Cuando salimos a la calle, los miré de reojo. A Ramón ya le bailaba en la cara esa leve sonrisa que anunciaba sus inmediatas elucubraciones, ya empezaba a saborear la satisfacción que le producía el torrente de palabras que en breve iba a soltar, y no miraba a nadie en particular. Se sentía feliz, lleno de ideas, y sus ojos reflejaban el aire de la primavera, aún no se habían detenido en nosotras, sus futuras interlocutoras, su público. Verónica, en cambio, lo que avivó todos mis malos presagios, miraba hacia abajo, concentrada y, como yo no había temido, ya había empezado a contraerse su ceño.
Anduvimos callados por la calle, quizá sólo comentando el aire templado que nos hacía presentir el verano, hasta que llegamos a la cafetería. Nos sentamos a una mesa y pedimos cerveza y sándwiches. Yo no sé entonces lo que dijo Ramón, alguna alusión a la película que acabábamos de ver, desde luego, pero el caso es que Verónica empezó a hablar. Su voz sonaba muy alta y segura, ya empeñada en rebatir cualquier pequeña teoría que Ramón hubiera planeado elaborar, adelantándose, la visión del mundo que la película ofrecía. Y como lo decía con la voz tan alta parecía un poco malhumorada – y yo creo que lo estaba, ya que odiaba a Ramón y quería humillarlo-, y desde las mesas de al lado, e incluso desde la barra, la gente nos miraba, sin comprender, yo creo, de qué estábamos discutiendo.
Ramón, más pálido que nunca, levantó una mano temblorosa, y dijo con voz grave, de ultratumba:
- Por favor, Verónica, no sigas explicándonos la película.
Luego, hizo una pausa que a mí me pareció eterna, porque vi los ojos desconcertados e iracundos de Verónica enfrente de mí y me dije que no tardaría en insultar a Ramón, pero en seguida vi que Ramón se volvía hacia mí y me clavaba algunos ojos aún más fieros que los de Verónica.
- Tus palabras – dijo- pueden desorientar a Irene. Quiero saber lo que le ha parecido a Irene la película. No quiero que la influyas. Irene tiene que tener su propio criterio. Quiero saber lo que piensa ella de la película.
Quizá Ramón me había hablado así muchas otras veces –aunque en realidad en aquel momento no me hablaba a mí, hablaba de mí y me miraba fijamente-, pero yo no lo recordaba. Nunca me preguntaba mi opinión después de una película, siempre la daba él y siempre eran opiniones equivocadas, ahora estoy segura de eso y por aquel entonces sólo lo vislumbraba, porque por encima de todo me hacía gracia tenerlo enfrente de mí, hablando sin parar, y no me detenía demasiado a escucharle, ni mucho menos a rebatirle.
Me está tratando como a una estúpida, me dije, como a una persona que no se entera de nada y a quien se puede humillar públicamente, delante de su mejor amiga. Sin embargo, no se me ocurría nada que decir. Esa película era como si no la hubiera visto. No había podido concentrarme, había estado demasiado nerviosa, espiando los pequeños movimientos y ruidos que producían mis acompañantes. Miré a Verónica, quizá en busca de apoya. Ella también parecía estupefacta, también se había quedado abruptamente callada, sin duda molesta por haber sido interrumpida. Además, parecía intrigada, me miraba interrogante, desde muy lejos, como si en medio de todo tuviera curiosidad por saber cómo iba a responde yo.
Hubiera debido levantarme, dar una violenta patada a la silla, tirarla, hacer, en fin, algo de estrépito, y marcharme muy digna para siempre. Perder de vista a Ramón y acabar en ese mismo momento con esa historia. Y Verónica, si quería, si era de verdad mi amiga, que me hubiera seguido.
Pero me quedé allí, escuchando los ruidos de la cafetería, bajo la mirada inquisitorial de los dos, con la mente en blanco, sin recordar siquiera el título de la película que acabábamos de ver y que yo no había visto en absoluto. Me tapé la cara con las manos, de mi cara tapada, empezaron a hablar, pero ya no hablaron de la película. De repente hablaban como si fueran muy buenos amigos de muchas otras cosas en las que parecían estar de acuerdo, hablaban en un tono de voz cómplice, confidencial. Yo ya había dejado de llorar, pero aún no me atrevía a mirarles a la cara. Fui a los servicios y me lave la cara. Me quedé un buen rato contemplándome en el espejo, sintiéndome perfectamente estúpida, cada vez más humillada, incapaz de saber qué podía hacer para remediar el desastre, sin recursos.
Aún me estaba mirando al espejo cuando entró Verónica en el lavabo. Me preguntó si me encontraba bien. Le dije que sí con un hilo de voz. Atravesamos la cafetería y salimos a la calle, donde nos esperaba Ramón fumando n cigarrillo. Apenas nos miró. Echamos a andar mientras yo comprendía que no volvería a ir nunca al cine con Ramón, que muchas cosas tenían que cambiar en mi vida. Me sentía muy triste, llena de complejos, a miles de kilómetros de las otras personas que avanzaban por la vida con decisión, trazándose metas precisas, sin mirar atrás.
De todos modos, tardé unos días en decírselo, porque, incomprensiblemente, Ramón me gustaba y me costaba prescindir de él. Creo que eres tú él que no entiende las películas, le dije al fin, y de verdad que eso no me hubiera importado, pero no tienes ningún derecho a pensar que yo soy estúpida, a tratarme como a una estúpida.
Aunque todavía me asombre un poco, sólo porque le dije eso, antes de que le dijera otras cosas que había pensado decirle y que eran mucho peores, verdaderos insultos, Ramón se derrumbó. No llegó a llorar ni a taparse la cara con las manos, como yo había hecho unos días antes en la cafetería a la salida del cine, pero bajó los ojos y vi que se hundía sin remedio, que aún tenía menos recursos que yo.
En voz muy baja, casi inaudible, me pidió que no le dejara, que se sentía perdido. Yo no sabia, murmuraba, lo que significaba para él: era la primera mujer a quien amado de verdad. A mi lado, se transformaba, se llenaba de fuerzas.
A veces me acuerdo de aquellas palabras suyas. Nunca sabré si eran sinceras o si obedecían a un desesperado intento de reconstrucción, de remontar el vuelo y alcanzar de nuevo el torrente de palabras que le permitía sobrevivir, seguir buscando a su alrededor interpretaciones del mundo.
Hace mucho tiempo que no veo a Ramón. Verónica, que se lo encontró hace poco, me dijo que sigue tan pedante y pretencioso como siempre. Pero yo no lo sé, quién sabe, no entendía las películas, desde luego, se llenaba la cabeza de frases ampulosas, me humilló aquella tarde a la salida del cine, no lo olvido, pero había algo en él, quizá esa frustración por llamarse Ramón y no Ovidio, un nombre clásico, elegante. Se diría que luchaba, que se rebelaba contra una maldición. Tal como era cuando le conocí y como al parecer sigue siendo, yo no hubiera sido ser feliz a su lado, pero si él se hubiera visto libre de la carga invisible que lo atenazaba y le hacía sentirse inferior, quién sabe, a lo mejor hubiera sido el hombre de mi vida, a lo mejor hubiéramos ido juntos al cine un millón de veces y hubiéramos entendido las películas del mismo modo y yo no tendría que recordar todo esto con la nostalgia de esa felicidad que se me escapó y que, de todos modos, algunas veces aún espero.
--La vida es dulce, dulce, dulce, 8 poemas de Adrián González da Costa--
I
Esta manera de actuar, de estar,
continuamente, repasando paginas,
removiendo cenizas, y quejándome.
Esta manera de vivir muriendo
sin llegar a la muerte por el fin
sino por el principio, recordando.
Esta manera inútil, silenciosa,
de examinar los hechos de mi vida,
y encontrarme ridículo por todo.
Ridículo por cuando fui ridículo.
Ridículo por cuando no lo fui.
Y tendría, tal vez, que haberlo sido.
Como quien mira una desgracia ajena
y se conmueve, miro hoy mi vida
y me conmueve, asombrado y trágico.
Espectador con ganas de marcharse
al que amarraron a la silla, huésped
invitado a cenar su propio vómito.
II
Todas las noches sueño que soy otro.
Y todos los días amanezco igual.
Por lejos que se adentren mis navíos
perdidos de mi sueño en la procura
nocturna de naciones y de emporios,
cada mañana soy el mismo hombre.
¿Los perfumes, las sedas que adquirí,
palmo a palmo, en las tiendas, y las joyas
pagadas que embarque amaneciendo,
en dónde están? ¿En dónde esa riqueza
al despertarme? ¿Dónde esta ese amor?
¿Soñar? No. Ya no quiero soñar más.
Ardieran mis navíos hasta el último.
Rabia de no ser sueño, como todo.
III
He cerrado la puerta y he, sin prisas,
bajado uno a uno los peldaños
de la misma calle, con el mismo
naranjo ante el portal, podrido y pobre.
Vivo en el mismo cuarto desde siempre.
Siempre bajo a beber al mismo bar.
Y no importa qué mude, sigue así.
Si cambiara de cuarto, de escalera,
sólo habría cambiado de escalera,
de cuarto. El resto nunca muda, sigue
dentro de mi cabeza, como antes.
No sé qué hacer, adónde ir, ni cómo.
Llevo días pensando obsesionado.
IV
La calle es larga como un día triste.
Hombres con la sonrisa de algodón
y mujeres fantásticas se cruzan
- viene de lejos, van a donde van –
conmigo. No. No me pregunten nada.
Me miran todos como si llevase
noticias del Señor en las pupilas.
Y no ven que en el pecho traigo un llanto,
un llanto atravesado, aquí, en el pecho.
Ayer era feliz, pero acabo.
Felicidad como un anillo de oro
que me encontrara por la calle a solas.
Vino su dueño a preguntar por él.
Vino su dueño a preguntar por él.
V
Tengo los ojos llenos de recuerdos.
Adondequiera que la vista vuelva,
como quien mira a través de gafas
con una mancha en el cristal, el mundo
presenta inconfundible un sello fijo:
la imagen de tu rostro sonriéndome.
De tal manera vivo obsesionado
con tu cara, que toda cara es tuya,
similar más o menos, parecida
hasta la confusión y el gesto idéntico.
Saludo con sorpresa al transeúnte
que no conozco, y voy hablando a solas
por la calle, hundiéndome en un mar
de rostros que son uno y es el tuyo.
VI
Me vigilan las sabanas más hondas.
los senos más hermosos con su púrpura,
las curvas imposibles de unos muslos.
Me señalan las voces de unos labios,
el salitre moreno del insomnio,
el aroma que rompe los sentidos.
Me persiguen las horas y las noches
que he pasado a tu vera
a través de las horas y las noches.
En las salas vacías de mis sueños,
tus tacones resuenan claramente.
VII
Hay un murmullo nítido en tu ausencia.
Prende de tu perfume, entre las cosas,
y poco a poco va creciendo, lento,
hasta cubrir de crepitar el aire,
hasta quemar el aire en los pulmones.
Nada le sobrevive a tu palabra
de despedida, al cierre repentino
de la puerta, al portazo de tus adiós.
No sé lo que te llevas – si lo llevas –
o qué te sigue – si te sigue algo -,
pero al verse alejar tus hombros, sudo.
Y los lirios murmuran marchitándose.
VIII
Tú ya sabes que yo, como no leo
periódicos ni escucho las tertulias
insomnes de la radio, acostumbro
a creer religiosamente cuanto
cuentan tus ojos en el bar de Indias.
El café de ese bar no es un café,
es otro mandamiento – tuyo y mío –.
Un acto en el que Dios a veces viene
vestido de muchacho y nos pregunta
se querríamos algo, alguna cosa,
azúcar, por ejemplo.
Cuestión esta
a la que juntos, riendo, respondemos
que no queremos nada por ahora,
que nuestra vida es dulce, dulce, dulce.
Translation - Greek Μυθιστορήματα και σπασμένος χρόνος,ενα δοκίμιο του Vicente Luis Mora
Στη Θεωρία του μυθιστορήματος ο Λούκατς έγραψε ότι μόνο στο μυθιστόρημα χωρίζονται ζωή και νόημα, «και, συνεπώς, το πρόσκαιρο και το ουσιώδες· μάλλον μπορεί να πει κανείς: όλη η εσωτερική δράση του μυθιστορήματος ποτέ δεν είναι κάτι άλλο από μια μάχη που αρχίζει με τις δυνάμεις του χρόνου». Η ιδέα του για το μυθιστόρημα σαν μεμονωμένο χώρο και χρόνο σχετίστηκε αμέσως από πολλούς σχολιαστές (με αναχρονιστικό πλέον τρόπο, σύμφωνα με τον Φρέντρικ Τζέιμσον) με τις ιδέες του Μπερξόν, οι οποίες στηρίζουν τη βασική δομή του μοντέρνου μυθιστορήματος στην ιδέα της ατομικής διάρκειας. Και ίσως έτσι να συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις ακόμα, αν και προτιμώ να πιστεύω πως ο χρόνος στο μυθιστόρημα περισσότερο από μπερξονικός μπορεί να είναι και μπεργκμανικός. Θα μπορούσα να αναφερθώ στη μικρά επική ποίηση (επιτρέψτε μου την ελλιπή περίληψη του Λούκατς) όμως η χρονικότητά του μπορεί και να υποδηλώνει το συγκινησιακό, με την έννοια του πάθους του χαμένου υποκειμένου που προσπαθεί να πετύχει κάποιο είδος νοήματος· όχι με την έννοια αυτού που “απουσιάζει” για το οποίο μιλούσε ο Λούκατς, αυτό το κομμάτι που θα το συμπλήρωνε και που ο Τσέλαν θα το ονόμαζε μελοποιήσιμο, αλλά με ένα ελάχιστο νόημα ώστε να του επιτρέπει να βρει τη θέση του στη ζωή. Με αυτόν τον τρόπο λειτουργούσαν κάποια μυθιστορήματα του Μπέκετ, που εκτός από το ότι στηρίζονταν σε μια παράξενη χρονικότητα, συνέπεια του τρόπου σκέψης των ηρώων του, είχαν ένα λεξιλόγιο διαστρεβλωμένο, που μεταξύ άλλων περιστάσεων έχει το προσόν να βρίσκεται έξω από τον χρόνο (και εκεί έγκειται η διαρκής εγκυρότητά του). Για άλλους συγγραφείς, το τραχύ λεξιλόγιο των μυθιστορημάτων τους δεν θα ήταν τόσο η έκφραση των βασικών χαρακτήρων τους, αλλά η δομή, που είναι η φωνή του μυθιστορήματος όπως οι διάλογοι είναι η φωνή των ηρώων. Σκέφτομαι τον Φώκνερ, τον Μπελατίν και πολλούς άλλους συγγραφείς μη γραμμικών μυθιστορημάτων που μας έχουν αφήσει αρχικά η νεωτερικότητα και έπειτα η μετανεωτερικότητα. Σε αυτή τη γραμμή (η οποία χαρακτηρίζεται σαν μια γραμμή κομμένη, μια μη γραμμή) προστίθεται το Ένας φίλος στην πόλη του Χουάν Απαρίθιο Μπελμόντε (Siruela 2013), εκπληκτικής δομικής εκτέλεσης, ακριβώς για την επιδεξιότητα στη χρήση του αφηγηματικού χρόνου. Ο αιφνιδιαστικός τρόπος με τον οποίο ο Αντρές εκθέτει τις ιδέες και τις αναμνήσεις του μιλά καλύτερα για την (νοητική και υπαρξιακή) απόκλισή του παρά για τις αρρωστημένες σκέψεις του. «Ήξερα πως το ημερολόγιό μου είχε σταματήσει να είναι γραμμικό, σαν να άρχιζε να περνά η ύπαρξή μου από ένα χαλασμένο βιντεοπαιχνίδι στο οποίο θα ήταν αδύνατον να μην υπάρχουν παγίδες, να περνάς από μια οθόνη σε μια άλλη καλύπτοντας τις συμβατικές φάσεις. Σαν να είχε μετατραπεί η ζωή μου σε ένα από αυτά τα όνειρα στα οποία ο χρόνος παρουσιάζεται με το αληθινό του πρόσωπο, σαν να είναι μια πλημμύρα, όλα παράλληλα […] για να ταιριάξει αυτό που, από την καθαρή γραμμικότητα, είναι ακατανόητο. […] Πήρα ένα βιβλίο από τη βιβλιοθήκη: σελίδα ένα, σελίδα δύο, σελίδα τρία, μια γραμμική αφήγηση, μια σειρά ψεύτικη, ένα ψέμα στο οποίο όλη η ανθρωπότητα πίστευε» (148). Το μυαλό του Αντρές είναι όπως ένα τρενάκι του λούνα παρκ, στο οποίο η δομή (Αντρές) υποφέρει από την τριβή, όμως ο αναγνώστης που ανεβαίνει σε αυτό διασκεδάζει έξυπνα κατά τη διάρκεια κάποιων ωρών.
Από όλους τους κριτικούς αναγνωρίζεται η “αυθεντικότητα” του Φώκνερ σε σχέση με τα πρόσκαιρα παιχνίδια στη δομή της αφήγησης, τεχνικές που θα χρησιμοποιούσε έπειτα ο Κορτάσαρ με περισσότερη διάθεση να εκπλήξει τον αναγνώστη από το να τον συγκινήσει, όπως είπε ο Μπόρχες με τη συνηθισμένη του διαύγεια. Όμως ίσως τέτοιες “καινοτομίες” έρχονται, με πλάγιο τρόπο, από άλλο σημείο. Αναφέρομαι στο Μπάρτλεμπυ, ο γραφιάς. Πιστεύω πως η επιρροή αυτής της αφήγησης υπερβαίνει κατά πολύ αυτή που αναγνωρίζεται. Ο Μπόρχες είπε πως προηγείται του Κάφκα, φράση που ανέφερε ο Σάμπατο, νομίζω πως ξέχασε να αναφέρει τον συγγραφέα, στο Ο συγγραφέας και τα φαντάσματά του. Ίσως προηγείται και του βορειοαμερικανού μυθιστοριογράφου. Αν ο Μέλβιλ εγκαινιάζει με αυτό το έδαφος των διαφορετικών και διαδοχικών απόψεων πάνω στο ίδιο διήγημα, δεν μπορούσε να φθάσει ο Φώκνερ στο συμπέρασμα πως ο χρόνος δεν είναι παρά μια άλλη άποψη, ένα άλλο σημείο από το οποίο προσεγγίζεται μια αφήγηση; Ο παρατηρητής έχει την ίδια σπουδαιότητα την ώρα της αφήγησης όπως η στιγμή κατά την οποία συνέβη, ή από την οποία την αναλύει. Κάποιος τοποθετεί την αφήγηση στις κακοτυχίες του Δον Κιχώτη από το μέλλον, δηλαδή ο Σιντ Χαμέτ Μπενενγκελί ή ο ίδιος ο Θερβάντες. Άλλες κλασικές αφηγήσεις συμβαίνουν στο παρόν. Η επιρροή της επιλογής είναι ζωτική: η άποψη προς το παρελθόν ενσωματώνει στοιχεία κρίσης και σκέψης από τα οποία απουσιάζει αναγκαστικά το συμβαίνον (που συμβαίνει) αφηγηματικό “ντοκιμαντέρ”. Ο Μέλβιλ δε θέλει να παραβλέψει την άποψη του αφηγητή, ή τη φωνή του Μπάρτλεμπυ, αλλά ούτε και την αναφορά του στον Κάφκα. Ο Φώκνερ δεν εξοικονομεί στα έργα του τον δυναμισμό του παρόντος, το σασπένς του μέλλοντος ή τη σκέψη για το παρελθόν. Και αυτό, νομίζω, σημαίνει κάτι.
--Στην έξοδο του σινεμά, ένα διήγημα της Soledad Puértolas--
Στον Ραμόν, τον πρώην μου, που δεν καταλάβαινε ποτέ τις ταινίες, δεν άρεσε καθόλου το όνομά του. Θα ήθελε να λέγεται Οβίδιος, Όμηρος, να είχε ένα αρχαίο όνομα, όμως αυτό δεν συνηθίζοταν στην πόλη του. Ο Ραμόν ήταν από την Βαλένθια. Όταν γεννήθηκε ο Ραμόν, στην Βαλένθια, δεν έδιναν αρχαία ονόματα στα παιδιά, ούτε στην Καταλονία, ούτε στο Λούγκο, ούτε πουθενά, παρά μόνο στη Λατινική Αμερική. Έτσι έλεγε ο Ραμόν. Κι η αλήθεια είναι θα του ταίριαζε να τον λένε Οβίδιο. Θα ήταν πιό ευτυχισμένος κι ίσως τώρα να ήμουν παντρεμένη μαζί του και να ήμουν κι εγώ ευτυχισμένη. Πιό ευτυχισμένη από τώρα. Αχάριστη δεν είμαι, όμως είναι φανερό ότι θα μπορούσα να είμαι πιό ευτυχισμένη. Δεν ξέρω σε τι θα βοηθούσε να ρίξω ευθύνες δεξιά κι αριστερά για την κατάστασή μου και να αρχίσω ξαφνικά να σκέφτομαι ότι θα ήταν όλα διαφορετικά, αν ο Ραμόν, εκείνος ο πρώην φίλος μου που ποτέ δεν καταλάβαινε τις ταινίες, λεγόταν Οβίδιος. Γιατί αν λεγόταν Οβίδιος, θα τις καταλάβαινε. Κάτι που προφανώς ήταν η κύρια αιτία του χωρισμού μας; Ίσως, τα ονόματα λένε πολλά, τα ονόματα στιγματίζουν.
Εν πάση περιπτώσει, αυτό που προκάλεσε τον χωρισμό, δεν ήταν ότι δεν καταλάβαινε τις ταινίες, κάτι απόλυτα κατανοητό, αφού δεν είναι όλες οι ταινίες εύκολες. Ακόμα θα ήθελα να πω ότι οι ταινίες, γενικά, είναι πολύ δύσκολες κι εγώ δικαιολογώ χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια όλους αυτούς που είναι αμήχανοι στα μισά μιας ταινίας και κυρίως στην έξοδο του σινεμά, και τους οποίους αν τους κοιτάξεις στο πρόσωπο, μπορείς να καταλάβεις αυτό που τους συμβαίνει, και δεν ξέρουν τι να σκεφτούν γι΄αυτό που μόλις είδαν, δεν ξέρουν αν είναι καλό, άσχημο, μέτριο, αν είναι ηθικό ή ανήθικο, καλόγουστο ή κακόγουστο, και τελικά, δεν ξέρουν αν τους άρεσε, αν και νομίζουν πως ναι, γιατί γι´αυτό το λόγο πήγαν στο σινεμά, γιατί γι′αυτό, εν τέλει, υπάρχει η ταινία, κι είναι καθηλωμένοι, χωρίς ακόμα να έχουν αποφασίσει αν θα προσπαθήσουν να ενωθούν με μια κοινή υποψία, μια κοινή επιδοκιμασία.
Όχι, εγώ δεν ασχολουμαι μ’αυτά. Δε νιώθω ανώτερη από κανέναν. Ούτε κι από τον Ραμόν, αν και πέρασε καιρός. Αυτό που με απέλπιζε σε αυτόν ήταν ότι τις ερμήνευε με τόση σιγουριά και με τόσο ασυνήθιστο τρόπο. Οι ταινίες δεν ήταν ποτέ αυτό που φαινόταν. Όλες ήταν γεμάτες με κρυμμένα μηνύματα που οι υπόλοιποι θνητοί, και κυρίως εγώ, δεν υποπτευόμασταν, τα οποία όμως ο Ραμόν πάντα προσεχε πολύ. Τι ευρεία και ανεξάντλητη κουλτούρα εκδήλωνε σε εκείνες τις ερμηνείες! Τι ευαισθησία και τι οξυδέρκεια! Ζαλιζόταν με τα ίδια του τα λόγια, κόμπαζε, περηφανευόταν, τα μάτια του έλαμπαν και διέσχιζαν με δίψα την καφετέρια -στην οποία πηγαίναμε αμέσως μετά την έξοδό μας από το σινεμά, για να σχολιάσουμε την ταινία, δηλαδή για να μου εξηγήσει αυτός την ταινία, που σύμφωνα με αυτόν, εγώ δεν είχα καταλάβει, δε μπορούσα να καταλάβω- συνδέοντας τα πάντα στη νέα και αυθεντική του ερμηνεία, γιατί από κάθε ταινία προέκυπτε και μια άλλη οπτική για τον κόσμο. Εκείνο ήταν ταλεντο, ποιός θα μπορούσε να το αμφισβητήσει; Παρόλα αυτά με εξόργιζε λίγο, γιατί δε γινόταν να είναι τόσο ευχαριστημένος με τον εαυτό του, με την εξυπνάδα του και με τις βαθυστόχαστες αναλύσεις του. Θα έπρεπε να γράψεις ένα βιβλίο μ΄όλα αυτά, του έλεγα, κουρασμένη που έπρεπε να ακούω με προσοχή τόσο κομπασμό. Όμως ο Ραμόν δε μπορούσε να γράψει. Έμενε κοιτάζοντας επίμονα το χαρτί ενώ του διαγράφονταν όλες οι λέξεις από το μυαλό. Όλες οι θαυμάσιες ιδέες του και οι περίπλοκες ερμηνείες του γίνοταν καπνός, χλώμιαζε, κάπνιζε το ένα τσιγάρο μετά το άλλο, έσφιγγε τα δόντια, περνούσε απελπισμένος τα χέρια στο κεφάλι σαν να ήθελε να το στίψει. Τελικά ξεσπούσε στο χαρτί και στο τραπέζι, χτυπώντας τα ταυτόχρονα, με σφυχτή τη γροθιά. Έτσι, σταμάτησα να του λέω να γράφει.
Ενδιαφέρονταν πολύ για τη μόρφωσή μου. Μέχρι τώρα είχε αφοσιωθεί στην εκπαίδευσή του, όμως από δω και πέρα επιθυμούσε να μοιραστεί τις ανακαλύψεις του με κάποιον, με μια γυναίκα. Εγώ ήμουν η τυχερή για να τον κοιτάζει εκστασιασμένη και να ακολουθεί κατά γράμμα τις διαταγές του. Συνειδητοποίησα, βέβαια, ότι κανένας δε με είχε προσέξει τόσο σε όλη μου τη ζωή, και δέχτηκα το παιχνίδι, ή προσποιήθηκα ότι το δεχόμουν, γιατί με κανέναν τρόπο δεν ήθελα να χάσω τον Ραμόν. Όταν με κοιτούσε επίμονα, σαστισμένος, ξαφνικά, μπροστά σε εκείνον το χείμαρρο των γνώσεων στον οποίο προσπαθούσε να με μπλέξει, με διασκέδαζε, με γέμιζε χαρά. Πράγματι, ήθελα να γελάσω τρελά. Αυτό είναι έρωτας; Αναρωτιόμουν. Αυτή η ανεξέλεγκτη επιθυμία να γελάσω; Ακόμα και τώρα, δε θα μπορούσα να το αρνηθώ.
Αυτόν δεν τον πείραζε καθόλου που εγώ γελούσα, δεν το παρεξηγούσε. Τίποτα δεν έπαιρνε άσχημα. Στην πραγματικότητα, τόσο σίγουρος ήταν για τον εαυτό του. Ήταν συνδρομητής στη Λε Μοντ, όμως καθώς δεν είχε χρόνο για να τις διαβάζει όλες, κάθε μέρα, τις κρατούσε και σχεδίαζε να τις διαβάσει μαζί ολόκληρες, τη μια μετά την άλλη, εφημερίδες δυο μηνών –εκείνο ήταν το χρέος του- στις διακοπές. Έλεγε ότι υπήρχαν άρθρα επιπέδου, πολύ ενδιαφέροντα.
Στη Βερόνικα, την καλύτερή μου φίλη, δεν της άρεσε καθόλου ο Ραμόν. Τον κοιτούσε με μεγάλη δυσπιστία και μου έλεγε χωρίς περιστροφές ό,τι σκεφτόταν γι΄αυτόν. Ήταν χειρότερος από ένα μπουρζουά. Ήταν ένας δάνδης, όχι ένας πραγματικός, αλλά ένας αποτυχημένος δάνδης. Δεν καταλάβαινε τα ενδιαφέροντά μου, μου έλεγε με ανησυχία. Εκείνη την εποχή η Βερόνικα ήταν πολυ ειλικρινής. Σε κάποια θέματα ήξερε την αλήθεια. Ήταν μέλος ενός πολιτικού κόμματος κι αυτό την έκανε ήρεμη και ακέραιη. Παρ’όλ’αυτά, γελούσε πάντα πολύ και σε μένα πάντα άρεσε να γελάω μέχρι το σημείο που, στην περίπτωση του Ραμόν έφθασα στο σημείο να νομίζω ότι εκείνο το γέλιο που μερικές φορές με καταλάμβανε όταν με κοιτούσε, ήταν έρωτας, κι ακομα και τώρα εξακολουθώ να πιστεύω ότι ήταν κάπως έτσι. Η Βερόνικα υποστηρίζοντας τις πολιτικές της ιδέες, δε δίσταζε να κατακρίνει τον Ραμόν, όμως όταν τον βλέπαμε, έδειχνε να ενδιαφέρεται πολύ γι αυτόν, του έκανε ερωτήσεις και φαινόταν να διασκεδάζει πραγματικά.
Αμέσως συνειδητοποίησα ότι ο Ραμόν την φοβόταν. Δεν του άρεσε να έρχεται σπίτι να με βρει, μήπως την συναντήσει, κι ωστόσο, όταν αυτή πήγαινε διακοπές -ήταν η πρώτη που εξαφανιζόταν- στην ουσία κατασκήνωνε στο διαμέρισμα. Τις λιονταρίνες, δυο αδερφές που έμοιαζαν δίδυμες, τις ανεχόταν μια χαρά, πάντα τους έκανε αστεία, και τις κολάκευε με το παραμικρό, κι αυτές ήταν κατευχαριστημένες. Όμως ποτέ δεν επαίνεσε την Βερόνικα. Μπροστά της παρέμενε σιωπηλός. Ήταν ολοφάνερο ότι την απέφευγε. Σε μένα, όμως, άρεσε να είμαι και με τους δυο ταυτόχρονα, μου άρεσε η ανάκριση στην οποία υπέβαλε η Βερόνικα τον Ραμόν και μου άρεσε να βλέπω τον Ραμόν να βγαίνει από τα ρούχα του, χωρίς να ξέρει τι να απαντήσει σε αυτή την χιονοστιβάδα ερωτήσεων. Βέβαια, μερικές φορές βαριόμουν, γιατί κι οι δυο ήταν επίμονοι και επαναληπτικοί και σκληροί και αναμασούσαν τα ίδια πράγματα με χίλιους δυο τρόπους, προσπαθώντας ή να πείσει ο ένας τον άλλον, ή να υπερισχύσει η γνώμη του. Όμως ο άλλος, έδινε στη συζήτηση μια άλλη ερμηνεία πιο ψύχραιμη και πετυχημένη.
Μια φορά πήγαμε μαζί στον σινεμά. Θα βλέπαμε μια ταινία που ήταν πολύ της μόδας, δε θυμάμαι ποιά, ξέρω ότι ήταν ασπρόμαυρη – ή η ανάμνησή μου είναι ασπρόμαυρη-, κι η οποία είχε πολλά τοπία και πρώτα πλάνα και συζητήσεις βαθειές και αινιγματικές. Καθώς την έβλεπα, ήδη με φόβιζε η ανάλυση που θα ακολουθούσε στην καφετέρια στην οποία θα πηγαίναμε για να μας εξηγήσει ο Ραμόν λεπτομερέστατα αυτό που μόλις είδαμε και να δώσει μια νέα ερμηνεία. Αναρωτιόμουν τι μούτρα θα είχε η φίλη μου η Βερόνικα κι αν ανέχονταν όλες αυτές τις ερμηνείες, εφόσον εκείνη έπρεπε να έχει τις δικές της, βασισμένες στις σταθερές πολιτικές της ιδέες. Ήδη ένιωθα να καταρρέω μερικά λεπτά, μάλλον κάποιες ώρες ανυπόφορες, τεταμένες και πολυ βαρετές. Καλύτερα βαρετές, σκεφτόμουν, γιατί με τρομοκρατούσε η ιδέα μιας άγριας συζήτησης, αφού κι οι δυο ήταν τόσο επίμονοι και κατά βάθος μισιούνταν.
Δεν ευχαριστήθηκα καθόλου εκείνη την ταινία, κι ούτε ξέρω αν θα την ευχαριστιόμουν σε κανονικές συνθήκες και θα την καταλάβαινα όπως θα έπρεπε να την καταλάβω, γιατί δεν είμαι ένα από αυτά τα άτομα που θέλουν να τα καταλάβουν όλα, όπως ήταν ο Ραμόν. Αν κι όταν το καλοσκέφτομαι και βέβαια θα ήθελα να τα καταλαβαίνω όλα, ποιός θα αρνιόταν κάτι τέτοιο; Μόνο που αμέσως συνειδητοποίησα ότι δεν καταλάβαινα σχεδόν τίποτα και το μόνο που κατάφερα να καταλάβω ήταν ένα ή δυο πράγματα. Τα υπόλοιπα ήταν ένα μπέρδεμα. Πού και πού, στο σκοτάδι αναγνώριζα ένα από αυτά τα δυο πράγματα που μου ήταν οικεία και ανέπνεα με κάποια ανακούφιση. Δεν ήμουν τελείως χαμένη. Δεν είναι ότι τότε αρνήθηκα να καταλάβω τον κόσμο ή τους ανθρώπους που τον αποτελούν, αυτό είναι κάτι που ούτε καταφέρνω να θίξω. Πώς μπορώ να αρνηθώ κάτι για το οποίο δεν έχω την παραμικρή ιδέα; Αυτά τα πράγματα δεν τα έλεγα στον Ραμόν, όμως πιστευω ότι αυτός το υποπτευόταν, και γι´αυτό επέμενε να με εκπαιδεύσει. Πίστευε ότι ήμουν ένας άγραφος πίνακας στον οποίο ήθελε να γράψει, να τον γεμίσει με περιεχόμενο, να νιώσει ικανοποιημένος από την δουλειά του.
Το θέμα είναι ότι δεν έδωσα καμιά σημασία στην ταινία που είδαμε μαζί ο Ραμόν, η Βερόνικα κι εγώ. Το μόνο που ήξερα ήταν ότι ήταν μια από αυτές τις δύσκολες ταινίες, οι οποίες μετά έδιναν στον Ραμόν την ευκαιρία να μιλήσει πολύ. Ήμουν ανήσυχη και ένιωθα την ένταση που θα ξεσπούσε από ένα ελαφρύ βήξιμο, μια χειρονομία, μια μικρή αλλαγή στη στάση του σώματός τους. Όχι, η Βερόνικα δε δεχόταν καθόλου τις ερμηνείες του Ραμόν. Επιπλέον, είχα ξεχάσει να την ειδοποιήσω ότι αυτό ήταν που μας περίμενε στην έξοδο του σινεμά. Και ήδη έβλεπα το συνοφρύωμα της φίλης μου, το ειρωνικό της χαμόγελο, τη μεγάλη της διάθεση να απορρίψει τα λόγια του Ραμόν και ήδη άκουγα και έβλεπα το τρεμούλιασμα στη φωνή και στα χέρια του Ραμόν, εκείνη τη διέγερση που τον καταλάμβανε όταν πίστευε ότι κατείχε την πιο αληθινή και αυθεντική ερμηνεία στον κόσμο και ήθελε να πείσει γι´αυτή όλο το κοινό του που συνήθως αποτελούταν μόνο από μένα και τώρα θα εμπλουτιζόταν με την παρουσία της Βερόνικας. Ήμουν σίγουρη ότι ο Ραμόν δε φοβόταν πλέον την Βερόνικα, τώρα την έβλεπε σαν κοινό, ήθελε να την κερδίσει.
Όταν βγήκαμε στον δρόμο, τους κοίταξα λοξά. Στο πρόσωπο του Ραμόν ήδη διαγράφοταν αυτό το ελαφρύ χαμόγελο που προμήνυε τις ερμηνείες του και ήδη άρχιζε να γεύεται την ικανοποίηση που του έδινε ο χείμαρρος των λέξεων που σύντομα θα εκτόξευε και δεν κοιτούσε κανέναν ιδιαίτερα. Ήταν ευτυχισμένος, γεμάτος ιδέες και τα μάτια του που αντανακλούσαν την άνοιξη, ακόμα δεν είχαν σταματήσει σε μας, στις μελλοντικές του συνομιλήτριες, στο κοινό του. Η Βερόνικα, αντίθετα, αυτό που ενίσχυσε όλα τα άσχημα προμηνύματα, κοιτούσε προς τα κάτω, συγκεντρωμένη κι όπως φοβόμουν, είχε ήδη αρχίσει να φαίνεται το συνοφρυωμά της.
Περπατήσαμε σιωπηλοί στο δρόμο, ίσως σχολιάζοντας μόνο τον ήπιο αέρα που προμήνυε το καλοκαίρι, μέχρι που φθάσαμε στην καφετέρια. Καθίσαμε σε ένα τραπέζι και παραγγείλαμε μπύρα και σάντουιτς. Δεν ξέρω τι είπε τότε ο Ραμόν. Ίσως έκανε κάποια νύξη για την ταινία που μόλις είδαμε. Όμως το θέμα είναι ότι η Βερόνικα άρχισε να μιλάει. Ο ήχος της φωνής της ήταν πολύ δυνατός και σίγουρος, ήδη άρχιζε να απορρίπτει οποιαδήποτε ασήμαντη θεωρία που ο Ραμόν είχε προετοιμάσει, προσπερνώντας τα πάντα, και εξηγώντας μας, δεσποτικά και καταπιεστικά, το μήνυμα που μας έδινε η ταινία. Και καθώς μιλούσε τόσο δυνατά, φαινόταν λίγο κακοδιάθετη- και νομίζω πως ήταν, αφού μισούσε τον Ραμόν κι ήθελε να τον ταπεινώσει-, μέχρι κι ο κόσμος μας κοιτούσε από τα διπλανά τραπέζια και τη μπάρα, χωρίς να καταλαβαίνει, πιστεύω, τι συζητούσαμε.
Ο Ραμόν πιό ωχρός από ποτέ, σήκωσε το τρεμάμενο χέρι του και είπε χαμηλόφωνα, σαν να ακουγόταν από το υπερπέραν:
- Σε παρακαλώ, Βερόνικα, μην συνεχίζεις να μας εξηγείς την ταινία.
Μετά έκανε μια παύση που μου φάνηκε αιώνας, γιατί είδα το ταραγμένο και θυμωμένο βλέμμα της Βερόνικας και σκέφτηκα ότι δε θα αργούσε να βρίσει τον Ραμόν, όμως αμέσως είδα ότι ο Ραμόν στρέφονταν σε μένα και με κάρφωνε με βλέμμα ακόμα πιο άγριο από εκείνο της Βερόνικας.
- Τα λόγια σου -είπε- μπορούν να αποπροσανατολίσουν την Ιρένε, θέλω να ξέρω πως φάνηκε στην Ιρένε η ταινία. Δε θέλω να την επηρεάσεις. Η Ιρένε πρέπει να έχει το δικό της κριτήριο. Θέλω να μάθω τι σκέφτεται για την ταινία.
Ίσως ο Ραμόν να μου είχε μιλήσει έτσι κι άλλες πολλές φορές -αν και στην πραγματικότητα εκείνη την στιγμή δε μιλούσε σε μένα αλλά για μένα και με κοιτούσε επίμονα-, όμως εγώ δεν το θυμόμουν. Ποτέ δε ρωτούσε τη γνώμη μου μετά την ταινία, πάντα έλεγε τη δική του και πάντα ήταν λανθασμένη, τώρα είμαι σίγουρη γι αυτό. Εκείνο τον καιρό το διέκρινα, γιατί πάνω από όλα με ευχαριστούσε να τον έχω απέναντί μου, να μιλάει ασταμάτητα, και δεν συγκρατιόμουν πολύ να τον ακούσω, πολύ περισσότερο να τον αντικρούσω.
Μου συμπεριφέρεται σαν να είμαι ηλίθια, σκέφτηκα, σαν σε κάποια που δεν ενημερώνεται για τίποτα και την οποία μπορεί να ταπεινώνει δημόσια, μπροστά στην καλύτερή της φίλη. Ωστόσο δε μου πέρασε από το μυαλό να του πω κάτι. Εκείνη την ταινία είναι σαν να μην την είδα. Δε μπορούσα να συγκεντρωθώ, ήμουν πολύ νευρική, κατασκοπεύοντας τις μικρές κινήσεις και τους θορύβους που έκανε η παρέα μου. Κοίταξα την Βερόνικα, ίσως σε αναζήτηση συμπαράστασης. Κι εκείνη φαινόταν εμβρόντητη κι είχε μείνει ξαφνικά σιωπηλή, σίγουρα ενοχλημένη που την διέκοψαν. Και φαινόταν αμήχανη, με κοιτούσε με απορία, σαν να είχε την περιέργεια να μάθει πώς θα απαντούσα εγώ.
Θα έπρεπε να σηκωθώ να δώσω μια δυνατή κλωτσιά στην καρέκλα, να την πετάξω, να κάνω επιτέλους λίγη φασαρία και να φύγω πολύ αξιοπρεπώς για πάντα. Να χάσω από τα μάτια μου τον Ραμόν και να δώσω αμέσως ένα τέλος σε εκείνη την ιστορία. Κι η Βερόνικα, αν ήταν πραγματικά φίλη μου, θα με ακολουθούσε.
Όμως έμεινα εκεί, ακούγοντας τους θορύβους στην καφετέρια, κάτω από το ιεροεξεταστικό βλέμμα και των δυο, με το κεφάλι άδειο, χωρίς να θυμάμαι ούτε τον τίτλο της ταινίας που μόλις είχαμε δει και που εγώ δεν ειχα παρακολουθήσει καθόλου. Σκέπασα το πρόσωπό μου με τα χέρια μου και άρχισα να κλαίω. Μετά από λίγο αυτοί από την άλλη πλευρά των χεριών μου, του σκεπασμένου κεφαλιού μου, άρχισαν να μιλάνε, όμως δε μιλούσαν πια για την ταινία. Ξαφνικά μιλούσαν για ένα σωρό άλλα πράγματα σαν να ήταν πολυ καλοί φίλοι και για τα οποία έδειχναν να συμφωνούν, μιλούσαν συνωμοτικά και οικεία. Εγώ ήδη είχα σταματήσει να κλαίω, όμως ακόμα δεν τολμούσα να τους κοιτάξω στο πρόσωπο. Πήγα στην τουαλέτα και έπλυνα το πρόσωπό μου, έμεινα αρκετά παρατηρώντας με στον καθρέπτη, νιώθοντας τελείως ηλίθια, κάθε φορά πιο ταπεινωμένη, ανίκανη να καταλάβω τι θα μπορούσα να κάνω για να διορθώσω το κακό, χωρίς να έχω άλλη επιλογή.
Συνέχιζα να κοιτάζομαι στον καθρέφτη, όταν η Βερόνικα μπήκε στην τουαλέτα. Με ρώτησε αν ήμουν καλά. Της απάντησα πως ναι, πολύ σιγά. Διασχίσαμε την καφετέρια και βγήκαμε στο δρόμο όπου μας περίμενε ο Ραμόν καπνίζοντας ένα τσιγάρο. Μόλις που μας κοίταξε. Αρχίσαμε να περπατάμε, ενώ εγώ καταλάβαινα ότι δε θα ξαναπήγαινα ποτέ στον σινεμά με τον Ραμόν, ότι πολλά πράγματα έπρεπε να αλλάξουν στη ζωή μου. Ήμουν πολυ στενοχωρημένη, γεμάτη κόμπλεξ, μίλια μακριά από τους άλλους ανθρώπους που προχωρούσαν στη ζωή με αποφασιστικότητα, θέτοντας συγκεκριμένους στόχους, χωρίς να κοιτάνε πίσω.
Όπως και να’χει, άργησα λίγες μέρες να του το πω, γιατί, κατά ένα ανεξήγητο τρόπο, ο Ραμόν μου άρεσε και μου στοίχιζε να ζήσω χωρίς αυτόν. Πιστεύω ότι εσύ είσαι αυτός που δεν καταλαβαίνει τις ταινίες, του είπα στο τέλος, και πράγματι αυτο δεν θα με πείραζε, όμως δεν έχεις κανένα δικαίωμα να νομίζεις ότι είμαι ηλίθια, να συμπεριφέρεσαι σαν να είμαι ηλίθια.
Αν και ακόμα είμαι λίγο έκπληκτη, μόνο γιατί του είπα αυτό, πριν του πω άλλα πράγματα που είχα σκεφτεί να του πω και που ήταν πολυ χειρότερα, πραγματικές βρισιές, ο Ραμόν κατέρρευσε. Δεν έφθασε στο σημείο να κλάψει ούτε να σκεπάσει το πρόσωπό του με τα χέρια, όπως είχα κάνει εγώ πριν λίγες μέρες στην καφετέρια στην έξοδο του σινεμά, όμως χαμήλωσε τα μάτια και είδα ότι κατέρρεε ανεπανόρθωτα, και ότι είχε λιγότερες αντοχές από μένα.
Χαμηλόφωνα σχεδόν χωρίς να ακούγεται, μου ζήτησε να μην τον αφήσω, ότι ένιωθε χαμένος. Εγώ δεν ήξερα, μουρμούριζα, τι σήμαινα γι αυτόν: ήμουν η πρώτη γυναίκα που είχε αγαπήσει αληθινά. Δίπλα μου μεταμορφωνόταν, ένιωθε δυνατός.
Μερικές φορές θυμάμαι εκείνα τα λόγια του. Ποτέ δε θα μάθω αν ήταν ειλικρινή ή ήταν αποτέλεσμα μιας απελπιστικής προσπάθειας επανασύνδεσης, να ξανανιώσει και να αρχίσει πάλι τον χείμαρρο των λέξεων που του επέτρεπε να επιβιώνει, συνεχίζοντας να ψάχνει γύρω του ερμηνείες.
Πάει καιρός που δε βλέπω τον Ραμόν. Η Βερόνικα, που τον συνάντησε πρόσφατα, μου είπε ότι συνεχίζει να είναι τόσο σχολαστικός και αλαζόνας όπως πάντα. Όμως εγώ δεν ξέρω, και ποιός ξέρει άλλωστε, δεν καταλάβαινε τις ταινίες, βέβαια, γέμιζε το μυαλό με πομπώδεις φράσεις, με ταπείνωσε εκείνο το απόγευμα στην έξοδο του σινεμά, δεν το ξεχνώ. Όμως υπήρχε κάτι σε αυτόν, ίσως εκείνη η απογοήτευση που λεγόταν Ραμόν κι όχι Οβίδιος, όνομα αρχαίο, κομψό. Θα έλεγε κανείς ότι πάλευε, ότι επαναστατούσε εναντίον μιας κατάρας. Έτσι όπως ήταν όταν τον γνώρισα και όπως φαίνεται εξακολουθεί να είναι, εγώ δε θα μπορούσα να είμαι ευτυχισμένη δίπλα του, όμως αν αυτός ένιωθε ελεύθερος από το αόρατο βάρος που τον ταλαιπωρούσε και τον έκανε να νιώθει κατώτερος, ποιός ξέρει, ίσως να ήταν ο άνδρας της ζωής μου, ίσως να πηγαίναμε μαζί σινεμά ένα εκατομμύριο φορές και να καταλαβαίναμε τις ταινίες με τον ίδιο τρόπο κι εγώ δε θα έπρεπε να θυμάμαι όλα αυτά νοσταλγώντας εκείνη την ευτυχία που μου ξέφυγε και που με κάθε τρόπο μερικές φορές ακόμα περιμένω.
--Η ζωή είναι γλυκιά, γλυκιά, γλυκιά, 8 ποιήματα του Adrián González da Costa--
I
Αυτός ο τρόπος να πράττω, να είμαι,
συνεχώς, ξαναδιαβάζοντας σελίδες,
ανακινώντας στάχτες, και γκρινιάζοντας.
Αυτός ο τρόπος να ζω πεθαίνοντας
δίχως τελικά να φθάνω στο θάνατο
αλλά αρχικά, να θυμάμαι.
Αυτός ο μάταιος, σιωπηλός τρόπος
να εξετάζω τα γεγονότα της ζωής μου
και να γελοιοποιούμαι για όλα.
Γελοίος όταν ήμουν γελοίος.
Γελοίος όταν δεν ήμουν.
Και θα έπρεπε, ίσως, να ήμουν.
Σαν αυτόν που κοιτά μια ξένη ατυχία
και συγκινείται, κοιτώ σήμερα τη ζωή μου
και με συγκινεί, έκπληκτος και τραγικός.
Θεατής με όρεξη να φύγει
δεμένος στην καρέκλα, καλεσμένος
προσκεκλημένος να δειπνήσω τον εμετό του.
II
Κάθε νύχτα ονειρεύομαι ότι είμαι άλλος.
Και κάθε μέρα ξυπνώ ο ίδιος.
Όσο μακριά κι αν εισέλθουν τα πλοία μου
χαμένα απ΄το όνειρό μου στη νυχτερινή
αναζήτηση εθνών και κέντρων,
κάθε πρωί είμαι ο ίδιος άνθρωπος.
Τ΄αρώματα, τ΄αποκτηθέντα μετάξια,
πιθαμή προς πιθαμή, στα μαγαζιά, και τ΄αγοραστά
κοσμήματα που φόρτωσα ξημερώματα,
πού είναι; Πού είναι αυτός ο πλούτος
όταν ξυπνώ; Πού είναι αυτός ο έρωτας;
Ονειρεύομαι; Όχι. Δε θέλω να ονειρεύομαι άλλο πια.
Θα καούν τα πλοία μου ως το τελευταίο.
Θυμός που δεν είναι όνειρο, όπως όλα.
III
Έκλεισα την πόρτα και, αβίαστα,
κατέβηκα ένα ένα τα σκαλιά
της ίδιας σκάλας προς το δρόμο,
προς τον ίδιο δρόμο, με την ίδια
πορτοκαλιά στο χωλ, σάπια κι άτυχη.
Ζω στο ίδιο διαμέρισμα πάντα.
Πάντα κατεβαίνω να πιώ στο ίδιο μπαρ.
Και δεν πειράζει τί αλλάζει, συνεχίζει έτσι.
Αν άλλαζα διαμέρισμα, σκάλα,
θα΄χα αλλάξει μόνο σκάλα,
διαμέρισμα. Το υπόλοιπο ποτέ δεν αλλάζει,
συνεχίζει μες το κεφάλι μου, όπως πριν.
Δε ξέρω τί να κάνω, πού να πάω, ούτε πώς.
Περνώ τις μέρες με έμμονες σκέψεις.
IV
Ο δρόμος είναι φαρδύς σαν θλιμμένη μέρα.
Άνδρες με βαμβακιένιο χαμόγελο
και φανταστικές γυναίκες διασταυρώνονται
- έρχονται από μακριά, πάνε οπουδήποτε -
μαζί μου! Όχι. Μη με ρωτάτε τίποτα.
Με κοιτάζουν όλοι σαν να έφερνα
νέα από τον Κύριο στις μαθήτριες.
Και δεν βλέπουν ότι στο στήθος έχω ένα δάκρυ,
ένα δάκρυ που διασχίζει, εδώ, το στήθος.
Χθες ήμουν ευτυχής, όμως όχι πια.
Η ευτυχία σαν ένα χρυσό δαχτυλίδι
με συναντά στο δρόμο μόνο μου.
Ήρθε ο κάτοχός του να ρωτήσει γι΄αυτό.
Ήρθε ο κάτοχός του να ρωτήσει γι΄αυτό.
V
Έχω μάτια γεμάτα αναμνήσεις.
Όπου κι αν στραφεί το βλέμμα,
σαν κάποιον που κοιτά μέσα από γυαλιά
μ΄ένα λεκέ στο κρύσταλλο, ο κόσμος
εμφανίζει ένα μόνιμο γνώρισμα:
την εικόνα του προσώπου σου να μού χαμογελά.
Έτσι ζω έχοντας εμμονές
με το πρόσωπό σου, αφού κάθε πρόσωπο είναι δικό σου,
παρόμοιο σχεδόν, όμοιο
ως τη σύγχυση και την συναφή έκφραση.
Χαιρετώ με έκπληξη τον διαβάτη
που δεν γνωρίζω, και μιλώ μόνος
στο δρόμο, ενώ βυθίζομαι σε μια θάλασσα
προσώπων που είναι ένα κι είναι το δικό σου.
VI
Με αγρυπνούν τα πιο οικεία σεντόνια,
τα πιο όμορφα στήθη με το πορφυρό τους,
οι απίστευτες καμπύλες κάποιων μηρών.
Με σημαδεύουν οι φωνές κάποιων χειλιών,
το σκούρο εμπόδιο της αϋπνίας.
Με καταδιώκουν οι μέρες κι οι νύχτες
που πέρασα δίπλα σου
μέσα από τις ώρες και τις νύχτες.
Στις άδειες σάλες των ονείρων μου,
τα τακούνια σου ηχούν καθαρά.
VII
Υπάρχει ένα σαφές σούσουρο στην απουσία σου.
Πιάνεται απ΄το άρωμά σου, στα πράγματα,
και σιγά σιγά μεγαλώνει, αργά,
ώσπου να γεμίσει σπίθες ο αέρας
ώσπου να καεί ο αέρας στους πνεύμονες.
Τίποτα δεν επιζεί στα αποχαιρετιστήρια
λόγια σου, στο ξαφνικό κλείσιμο
της πόρτας, στο βρόντο των αντίων σου.
Δε ξέρω τί φοράς -αν το φοράς-
ή τί σ΄ακολουθεί -αν σ΄ακολουθεί κάτι-,
μα καθώς οι ώμοι σου απομακρύνονται, ιδρώνω.
Και τα κρίνα μουρμουρίζουν ενώ μαραίνονται.
VIII
Ήδη ξέρεις πως εγώ, αφού δε διαβάζω
εφημερίδες ούτε ακούω άγρυπνες
ομιλίες στο ράδιο, συνηθίζω
να πιστεύω ακριβώς όσα
αφηγούνται τα μάτια σου στο μπαρ Indias.
Ο καφές σ΄αυτό το μπαρ δεν είναι καφές,
είναι άλλη εντολή -δική σου και δική μου-.
Μια πράξη στην οποία ο Θεός μερικές φορές
ντύνεται παιδικά και μας ρωτά
αν θα θέλαμε κάτι, οτιδήποτε,
ζάχαρι, για παράδειγμα.
Ερώτημα αυτό
στο οποίο μαζί, γελώντας, απαντάμε
πως δε θέλουμε τίποτα προς το παρόν,
πως η ζωή μας είναι γλυκιά, γλυκιά, γλυκιά.
More
Less
Translation education
Master's degree - 2006 – 2007 University of Malaga, Spain, Faculty of Translation and Interpretation. Master in the Translation of Literary and Humanistic Texts. Thesis: “The Poetry of Fortuny and the Fortuna in the translation of his work”.
Experience
Years of experience: 14. Registered at ProZ.com: May 2017.
I am Virginia Chormoviti and I was born in Greece. I studied the Italian Language and Literature at the Aristotle University of Thessaloniki and Spanish Literature and Civilization at the Department of Translation and Interpretation of the Ionian University. I attended courses of the Italian Language (Superiore B) and Legal Terminology at Universitá per Stranieri in Siena (Italy). I stayed in Salerno (Italy) for a year on a scholarship in Linguistics. As a student I won five grants for my performance on the object of my studies. I have attended Seminars on Literary Translation in Malaga, Spain and on the Italian Language in Athens, Greece. I completed my Master’s Degree in Literary & Humanities Translated texts in Malaga, Spain.
I have taught the Italian Language and Spanish Literature at several Universities in Greece. At a Scientific Conference held in Corfu in November 2012, I presented the Greek poet and photographer Andreas Empirikos. I collaborate with the international art magazine Levurelitteraire and with the literary Magazines Porfyras, Poema, Koukoutsi, anthropino, Vakxikon that publish my translations of poetry, essays, short stories, tales and plays from Spanish or Italian to Greek.
Portfolio